چرا داشتن «فعالیت بدنی شغلی» به معنی «ورزش» نیست؟
برخی افراد به خاطر نوع شغلشان و داشتن تحرک بدنی در آن، معتقدند که نیاز به ورزش ندارند. اما پژوهشهای انجام شده طی چند سال گذشته نکته متفاوتی را نشان داده و اکنون نتایج یک تحقیق بزرگ هم میگوید که فعالیت بدنی در برخی مشاغل با عوارض منفی همراه است.
در پژوهش انجام شده بیش از ۳۰۰ شغل مختلف مورد بررسی قرار گرفته و افراد به مدت ۴۴ سال مورد پیگیری قرار گرفتهاند.
مشخص شده افرادی که در مشاغلی با فعالیت بدنی «متوسط» یا «شدید» کار میکنند، در معرض احتمال بالاتر بروز مشکلات شناختی، حافظه و زوال عقل (دمانس) هستند.
در میان ۲۴۰۷ فردی که در این پژوهش شرکت کرده بودند، ۹۰۲ نفرشان در سن ۷۰ سالگی یا بالاتر به زوال عقل مبتلا شدند. نتایج این پژوهش با نتایج بهدست آمده از چند پژوهش دیگر همخوانی دارد. برای مثال یک مطالعهی دیگر که نتایج آن در سال ۲۰۲۰ در دانمارک انجام شد، نشان داد افرادی که در شغلشان دارای فعالیت بدنی سنگین هستند، به احتمال ۵۵ درصد بیشتر از دیگر به زوال عقل دچار میشوند.
نکته اینجاست که موضوع فقط افزایش احتمال زوال عقل نیست. یک پژوهش دیگر هم نشان داده که فعالیت بدنی شغلی باعث افزایش ریسک ابتلا به حوادث قلبی عروقی هم میشود.
جالب است بدانید که در توصیههای سازمان بهداشت جهانی از فعالیت بدنی به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای پیشگیریکننده از بروز زوال عقل یاد میشود. اما نکته اینجا است که به نظر میرسد هر فعالیت بدنی را نمیتوان مفید ارزیابی کرد و به همین خاطر نام این وضعیت را «پارادوکس فعالیت بدنی» گذاشتهاند.
انجام ورزش و فعالیت بدنی در وقت آزاد به سلامتمان کمک میکند. اما در محل کار نتایج ناشی از فعالیت بدنی کاملا متفاوت است. هنوز علت دقیق این پارادوکس مشخص نیست. اما یک نکته مهم را میدانیم: داشتن فعالیت بدنی «شدید» در محل کار با کوچکشدن اندازه هیپوکامپ در مغز و کاهش حافظه مرتبط است.
ضمنا پژوهشگران میگویند افرادی که معمولا کارهای سنگین انجام میدهند، از نظر روانی هم تحت فشار بیشتری هستند. مثلا شغلهایی مانند نظافت کاری، پرستاری و مراقبت از کودکان و سالمندان را در نظر بگیرید. این مشاغل علاوه بر فعالیت بدنی، از نظر روانی هم جزو کارهای لزوما لذتبخش به حساب نمیآیند و شاید این یک عامل موثر باشد. علاوه بر این، انجام طولانی یک کار تکراری، نداشتن کنترل روی کار و استرس هم جزو مواردی است که جزو نکات منفی برخی مشاغل به حساب میآید.
از طرف دیگر در ورزش اختیاری، معمولا زمان فعالیت بدنی کوتاهتر است، با اراده شخص انجام میشود و هر زمان که خواستید میتوانید استراحت کنید. ضمن اینکه در ورزش، بخش عمدهای از مزایای سلامتی در زمان استراحت و ریکاوری رخ میدهد. اما در فعالیت بدنی شغلی، معمولا زمان لازم برای ریکاوری وجود ندارد.
پزشکان معمولا در بررسی سلامت بیماران، عواملی مانند سبک زندگی، رژیم غذایی یا مصرف دخانیات را در نظر میگیرند. اما بهنظر میرسد که هنگام ارزیابی، باید شغل افراد را هم در نظر گرفت.