تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند.

جالب است بدانید اغلب این داروها در ابتدا برای کنترل قند خون بیماران دیابتی به‌بازار آمدند و پس از مدتی بعضی از آنها برای کاهش وزن هم مورد تایید قرار گرفتند.

چرا داروهای آگونیست GLP1 مهم هستند؟
اضافه وزن و چاقی یک مشکل جهانی است اما این وجود، تعداد داروهای «واقعی» قابل استفاده برای این معضل بسیار محدود است. ممکن است با خودتان بگویید انواع و اقسام مکمل‌ها و داروهای لاغری در رسانه‌ها تبلیغ می‌شوند. اما نکته اینجا است که اغلب آنها مورد تایید منابع معتبر قرار نگرفته‌ و مصرف آنها با عوارض و عواقب جدی همراه است.

در حال حاضر تنها چند داروی محدود برای کاهش وزن توسط مراجعی مانند سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) مورد تایید قرار گرفته‌اند که تعدادشان از انگشتان دست انسان هم کمتر است و البته دارو‌های GLP1 هم جزو آنها هستند.

در کنار آن، تاثیر این داروها هم بسیار قابل توجه است. برای مثال یک پژوهش انجام شده روی داروی ویگووی نشان داده که شرکت‌کنندگان به طور متوسط ۱۵ درصد وزن‌ بدن‌شان را کاهش داده‌اند که این کاهش وزن در افراد چاق تقریبا ۵ برابر چیزی است که با رژیم غذایی و ورزش به‌دست می‌آید.

به همین خاطر از نظر برخی متخصصین این دارو‌ها نقش حلقه‌ی مفقوده بین جراحی‌های لاغری و رژیم غذایی را ایفا می‌کنند. تا پیش از این برای بسیاری از افراد چاق، جراحی‌های کاهش وزن جزو معدود گزینه‌های موجود بوده است. چون برخی از افراد به راحتی و با تغییر سَبک زندگی و رژیم غذایی امکان کاهش وزن ندارند.

داروهای آگونیست GLP1 چگونه باعث کاهش وزن می‌شوند؟

GLP-1 در واقع یک هورمون طبیعی است که از روده کوچک انسان ترشح می‌شود و داروها هم اثر آن را شبیه‌سازی می‌کنند. اثرات اصلی GLP-1 به این شرح است:

• باعث افزایش ترشح انسولین می‌شود که نتیجه‌ی آن کاهش قند خون است.
• باعث مهار ترشح هورمون گلوکاگون می‌شود: این یک هورمون دیگر است که سبب افزایش قند خون می‌گردد. به عبارت دیگر GLP-1 از ورود قند به خون جلوگیری می‌کند.
• باعث کند شدن تخلیه معده می‌شود: کند شدن فرایند هضم به این معنی است که فرایند رها شدن قند از مواد خوراکی مصرف شده به داخل خون، کُند می‌شود و این یک تاثیر مهم است. قبلا در یک ویدیو در مورد مفهوم گلایسمیک ایندکس صبحت کرده بودیم که اینجا در دسترس است:
  https://www.youtube.com/watch?v=HxjvAm3FN-c
• کاهش اشتها و افزایش حس سیری: این نقش GLP-1 مستقیما روی گیرنده‌هایی در مغز است و یکی از مهم‌ترین اثرات آن است که سبب می‌شود اشتها به طور قابل توجهی کمتر شود و میل کمتری به خوردن داشته باشیم.
  

آشنایی با مهم‌ترین داروهای خانواده آگونیست GLP-1:
در حال حاضر چند داروی این خانواده برای کاهش وزن مورد تایید FDA قرار گرفته‌اند:

• سماگلوتاید که با نام‌های تجاری وویگوی (Wegovy)، ازمپیک (Ozempic) و ریبلسوس (RYBELSUS) ارائه می‌شود. مورد آخر یعنی ریبلسوس به صورت قرص خوراکی است.
• لیراگلوتاید که با نام‌های تجاری ویکتوزا (Victoza) و ساکسندا (Saxenda) ارائه شده و به صورت تزریق روزانه استفاده می‌شوند.
• تیرزپاتید (Tirzepatide) که با نام تجاری مانجارو / Mounjaro ارائه می‌شود و به صورت تزریق هفتگی است. این دارو نسبت به دیگر داروها یک عملکرد ثانویه هم دارد: یعنی علاوه بر گیرنده GLP1 روی یک گیرنده دیگر به نام GIP هم تاثیرگذار است که باعث بهبود مضاعف عملکرد آن می‌شود.

آیا اثر همه داروهای لاغری این خانواده مشابه یکدیگر است؟
با وجود اینکه همه این داروها به طور کلی با تاثیر روی گیرنده GLP1 عمل‌ می‌کنند، اما میزان تاثیرگذاری آنها در کاهش وزن یکسان نیست. برای مثال در پژوهش‌ها مشخص شده که وویگوی نسبت به ویکتوزا باعث کاهش وزن بیشتری می‌شود و تیرزپاتید (مانجارو) هم نسبت به وویگوی تاثیر بیشتری در کاهش وزن دارد و برای مثال در یک پژوهش مشخص شده که بعد از ۱۸ ماه از شروع درمان با تیرزپاتید، استفاده کنندگان به طور متوسط ۲۰ درصد وزن‌شان را از دست داده بودند.

چه افرادی می‌توانند از داروهای کاهش وزن GLP1 مانند وویگوی، تیرزپاتید و ویکتوزا و… استفاده کنند؟
برای استفاده از این داروها باید با پزشک‌تان مشورت کنید. اما به طور کلی این داروها برای افرادی که چاق هستند و یا اضافه وزن‌شان از حد خاصی بیشتر است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای محاسبه اضافه وزن‌تان می‌توانید از فرمول BMI یا محاسبه شاخص توده بدنی استفاده کنید. اگر عدد به‌دست آمده بالای ۲۷ باشد (و در صورت داشتن دیگر شرایط لازم در شرح حال و نداشتن بیماری‌های زمینه‌ای) احتمالا می‌توانید از این داروها استفاده کنید.

برای محاسبه BMI می‌توانید به سایت آنلاین باحساب مراجعه کنید.

عوارض جانبی داروهای لاغری آگونیست GLP-1 چیست؟
شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف این داروها عبارت‌اند از:

• از دست دادن اشتها
• تهوع
• استفراغ
• اسهال

این عوارض معمولا در ابتدای شروع درمان (یا هنگام افزایش دوز) بیشتر هستند و به تدریج کاهش پیدا می‌کنند.

برخی عوارض دیگر:

• سرگیجه
• افزایش ضربان قلب
• بروز عفونت
• سردرد
• سوهاضمه
• خارش موقت در محل تزریق

عوارض نادر (و خطرناک):

• التهاب پانکراس
• سرطان تیروئید
• آسیب حاد به کلیه
• بدتر شدن رتینوپاتی دیابتی
• واکنش آلرژیک

لازم به‌ذکر است که برای مصرف این داروها باید حتما با پزشک مشورت کنید.

ضمنا این داروها یک سری عوارض جانبی مفید هم دارند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استفاده از آنها باعث کاهش فشار خون، بهبود چربی‌های خون، کمک به درمان کبد چرب، کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و کلیوی می‌شوند.

مطالب مرتبط در آپدیت ام دی:
آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

آیا پژوهشگران به طور اتفاقی یک داروی ضداعتیاد اختراع کرده‌اند؟

راهکاری ساده برای یک مشکل پیچیده: دسته‌بندی چاقی به ۴ گروه اصلی

منابع:

https://utswmed.org/medblog/obesity-medication-weight-program/#:~:text=How%20GLP%2D1%20receptor%20agonist,which%20food%20exits%20the%20stomach.

https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/13901-glp-1-agonists

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/understanding-new-weight-loss-drugs#:~:text=Two%20of%20these%20GLP%2D1,)%20and%20semaglutide%20(Wegovy).