آیا دیگر نیازی به اسپرم و تخمک نخواهد بود؟ امکان تولد انسان از هر سلول بدن!؟
برای تولد یک انسان، به ترکیب تخمک و اسپرم نیاز است. به همین خاطر برخی افراد به دلایل مختلف (از جمله ابتلا به بیماری) تخمک و اسپرم‌شان را فریز می‌کنند تا در آینده توانایی باروری‌شان حفظ شود.
اما حالا پیشرفت مهمی به‌دست آمده که شاید دیگر نیازی به اسپرم و تخمک نباشد و بتوان از هر سلول بدن استفاده کرد.
دانشمندان آمریکایی برای نخستین‌بار با دست‌کاری DNA گرفته‌شده از سلول‌های پوست انسان و قرار دادن آن در یک تخمکِ بدون ماده ژنتیکی، «تخمک‌های قابل استفاده» ساخته و سپس آنها را با اسپرم بارور کرده‌اند.
در این روش هسته‌ی یک سلول پوستی حاوی کل ژنوم به داخل تخمکِ اهداشده‌ای منتقل می‌شود که قبلاً DNA آن برداشته شده؛ مشابه روشی که برای تولد «دالی» (اولین گوسفند شبیه‌سازی‌شده) استفاده شد.
اما این تخمک یک مشکل مهم دارد: چون از یک سلول پوست آمده، حاوی کل کروموزوم‌ها است. در حالی که یک تخمک عادی دارای نیمی از کروموزوم‌ها (اطلاعات ژنتیکی) است و نیمی دیگر توسط اسپرم تامین می‌شود.
در نتیجه پژوهشگران مرحله‌ای را القا کردند که نامش را «میتومیوز» گذاشته‌اند، تا تخمک نیمی از کروموزوم‌ها را دور بریزد و به حالت قابلِ باروری برسد!
آنها در مطالعه‌ی انجام شده ۸۲ تخمکِ کارآمد تولید کرده‌اند که با اسپرم هم بارور شدند و برخی تا مراحل ابتدایی رشد جنینی هم پیش رفتند.
هرچند در حال حاضر کاستی‌های مهمی هم وجود دارد: حذف کروموزوم‌ها هنوز تصادفی است. گاهی از یک نوع دو نسخه می‌ماند و از نوعی دیگر هیچ، نرخ موفقیت هم پایین است: فعلا حدود ۹ درصد.
این پیشرفت هنوز در مراحل مقدماتی است و احتمالا به چند سال دیگر زمان نیاز دارد. اما در چنین روزی برای فرزندآوری دیگر عملا نیازی به داشتن اسپرم و تخمک نخواهد بود!
این پژوهش در نشریه Nature Communications منتشر شده است.
)
