تشخیص آنافیلاکسی با کمک بیومارکرها: آنها چقدر قابل اعتماد هستند؟
آنافیلاکسی یک وضعیت اورژانس است که به تشخیص و واکنش سریع نیاز دارد. اما در غیاب عوامل محرک شناختهشده و همچنین در حضور بیماریهایی مانند کهیر یا آسم، تشخیص آن دشوار است.
حالا برخی بیومارکرها وجود دارند که ممکن است به تشخیص سریع این بیماری کشنده کمک کنند، اما تاکنون تنها هیستامین و تریپتاز بهطور گسترده مورد بررسی قرار گرفتهاند.
تریپتاز رایجترین نشانگر زیستی مورد استفاده برای تشخیص آنافیلاکسی است، اما به دلیل احتمال بروز نتایج مثبت یا منفی کاذب، همیشه قابلاعتماد نیست. استفاده دقیقتر از این نشانگر نیازمند آن است که پزشک به سطح پایه تریپتاز بیمار دسترسی داشته باشد.
شاید نشانگرهای زیستی دیگری نیز وجود داشته باشند که بتوانند در تشخیص دقیقتر آنافیلاکسی نقش داشته باشند. اندازهگیری همزمان هیستامین و تریپتاز میتواند حساسیت تشخیص را تا ۰.۹۳ افزایش دهد. با این حال، استفاده از هیستامین با محدودیتهایی مواجه است، چرا که نیمهعمر آن تنها حدود ۱۵ دقیقه است.
سنجش پروستاگلاندین D2 در ادرار نیز امیدبخش بوده، اما نمونهگیری از ادرار در بیمارانی که دچار واکنشهای تهدیدکننده زندگی شدهاند، بسیار دشوار است.
واکنشهایی که در اثر آلرژنها یا محرکهای محیطی مانند ورزش ایجاد میشوند، باعث آزاد شدن مواد شیمیایی التهابی نظیر تریپتاز و پروستاگلاندینها میگردند. این واسطههای شیمیایی موجب گشاد شدن عروق، انقباض عضلات صاف، و افزایش نفوذپذیری عروق میشوند؛ فرآیندی که در نهایت میتواند منجر به انقباض برونشها، تورم مجاری هوایی، و حتی مرگ گردد.
در صورت تشخیص زودهنگام، این فرآیندهای مرگبار با تزریق عضلانی اپینفرین قابل مهار هستند. به عبارت دیگر، اگر آنافیلاکسی قبلاً در فرد تشخیص داده شده باشد، میتوان واکنشهای بعدی را پیشبینی و اقدامات لازم را بهموقع انجام داد.
تشخیص قطعی آنافیلاکسی برای جلوگیری از بروز مجدد آن بسیار حیاتی است. امیدواریم در شرایط اورژانسی، بهویژه در مواردی که تشخیص دشوار است یا پزشک تجربهی کافی ندارد، از آزمایشهای نشانگر زیستی برای تأیید آنافیلاکسی استفاده شود. بیماران باید پس از وقوع آنافیلاکسی برای چند ساعت تحت نظر قرار گیرند تا از احتمال عود مجدد واکنش جلوگیری شود.
افرادی که آنافیلاکسی آنها تأیید شده، باید آمپول خودتزریق اپینفرین همراه داشته باشند. همچنین ضروری است که این بیماران به متخصص آلرژی ارجاع داده شوند تا عوامل محرک را شناسایی کرده و در صورت نیاز، آزمایشهای مربوط به نشانگرهای زیستی انجام شود.
اگرچه آزمایشهای تریپتاز و هیستامین بهراحتی در کشورهای پیشرفته در دسترساند، اما سایر نشانگرهای زیستی تنها در برخی بیمارستانهای تخصصی قابل استفاده هستند.
)
