۱۳ شهریور ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

آشنایی با ۶ چالش هوش مصنوعی در ورود به حوزه‌ی سلامت و پزشکی

هوش مصنوعی به سرعت در حال تغییر دنیا است و به‌نظر می‌رسد با یک انقلاب در رشته‌های گوناگون مواجه هستیم. در بخش سلامت و پزشکی هم صدای پای هوش مصنوعی از گوشه و کنار به گوش می‌رسد. اما اگر کمی دقیق‌تر نگاه کنیم، متوجه می‌شویم داستان هوش مصنوعی و پزشکی با چالش‌های خاصی مواجه است که برخی از آنها در دیگر رشته‌ها وجود ندارد.

۱- ناقص‌بودن ابزارهای هوش مصنوعی فعلی

ابزارهای هوش مصنوعی طی چند سال گذشته پیشرفت‌ قابل توجهی داشته‌اند، اما آنها برای عملکرد صحیح و دقیق به حجم زیادی از «اطلاعات کامل» و «صحیح» نیاز دارند. چیزی که در سیستم بهداشت و سلامت آنقدرها در دسترس نیست. اطلاعات پزشکی معمولا بسیار پراکنده هستند و ضمنا در مورد صحت بسیاری آنها نمی‌توان اطمینان داشت.

از طرف دیگر برخی اطلاعات پزشکی، محرمانه به حساب می‌آیند و نمی‌توان آنها را به‌راحتی و بدون کسب اجازه از بیمار، در اختیار هوش مصنوعی قرار داد و این خودش یک محدودیت مهم به‌ حساب می‌آید.

در نتیجه ممکن است ابزارهای هوش مصنوعی، نتایج اشتباهی ارائه دهند و این جزو مهم‌ترین چالش‌هایی است که باید در نظر گرفته شود.

۲- اِکراه در استفاده از هوش مصنوعی

بسیاری از پزشکان در استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی اکراه دارند. ما آموزش دیده‌ایم تا بر اساس شواهد و معاینات به جمع‌بندی بالینی برسیم و در نتیجه به راحتی نمی‌توان به حرف‌های یک الگوریتم هوش مصنوعی اطمینان کرد.

در این رابطه نیاز است ابزارهای هوش مصنوعی پزشکی به‌گونه‌ای طراحی شوند تا فرایند تصمیم‌گیری آنها به صورت شفاف در اختیار کادر پزشکی قرار بگیرد و امکان نظارت بر آن وجود داشته باشد. چیزی که هنوز در دسترس‌مان نیست و تا آن زمان احتمالا میزان اعتماد به ابزارهای هوش مصنوعی بالا نخواهد بود.

۳- پیچیدگی روال‌ها و اهمیت قوانین در پزشکی

قوانین و مقررات حوزه سلامت بسیار پیچیده‌تر و سخت‌گیرانه‌تر از دیگر رشته‌ها است. برای مثال در حوزه تولید نرم‌افزار، شما به راحتی سراغ استفاده از هوش مصنوعی می‌روید و ابزارهای گوناگون را امتحان می‌کنید. در بدترین شرایط، محصول شما حاوی باگ‌هایی خواهد بود که قابل رفع هستند. اما در حوزه‌ی سلامت شما با جان انسان‌ها سروکار دارید و جای زیادی برای آزمایش و خطا وجود ندارد.

در نتیجه تست‌ها و اعتبار سنجی‌های بسیار بیشتر باید انجام شود تا بتوانید به پیشنهادهای پزشکیِ هوش مصنوعی اعتماد کنید، وگرنه در جایگاه پزشک ممکن است گیر قانون بیفتید.

همین الان هم برخی پزشکان از ChatGPT مشورت می‌گیرند، اما در حال حاضر نمی‌توانید به پاسخ‌های ارائه شده اعتماد ۱۰۰ درصد داشته باشید. ابزارهای فعلی دچار انواع و اقسام اشتباهات هستند و حتی گاهی اوقات دچار توهم می‌شوند (واقعا به آن توهم هوش مصنوعی یا AI hallucination می‌گویند) و مثلا پاسخی بر اساس منبعی به شما می‌دهد که اگر آن را دنبال کنید متوجه می‌شوید اصلا چنین منبعی وجود ندارد! در نتیجه اگر بیمار دچار مشکل شود، مسئولیت کامل آن برعهده‌ی شما است.

۴- نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ

ابزارهای هوش مصنوعی فعلی، علاوه بر حجم زیاد اطلاعات، به توان سخت‌افزاری قابل توجهی هم نیاز دارند که نیازمند سرمایه‌گذاری‌های بسیار بزرگ است و در دسترسی به آن محدودیت‌های زیادی وجود دارد.

چت‌جی‌پی‌تی مهم‌ترین محصولی بود که هوش مصنوعی را طی یک سال گذشته بسیار مشهور کرد. اما اگر نگاهی به زیرساخت‌های آن بیندازیم، متوجه می‌شویم روزانه حدود نیم میلیون کیلووات برق مصرف می‌کند که معادل مصرف حدود ۲۰۰ هزار خانه است و برای خنک‌نگه داشتن هزاران پردازشگرش، آب بسیار زیادی مصرف می‌شود. جالب است بدانید که یک بررسی غیررسمی تخمین زده هزینه نگهداری چت‌جی‌پی‌تی، روزانه نزدیک به یک میلیون دلار است!

۵- نبود یک فریم‌ورک استاندارد

در حال حاضر برای ساخت ابزارهای هوش مصنوعیِ پزشکی هیچ استاندارد تعریف‌شده‌ای وجود ندارد. ضروری است که یک چارچوب کلی تدوین شود تا تمام ابزارهای تولیدی از دستورالعمل‌هایش پیروی کنند و موارد مهمی مشخص گردد. از جمله:

  • جمع‌آوری اطلاعات چگونه انجام شود؟
  • فرایند صحت‌سنجی اطلاعات چطور باشد؟
  • ملاحظات اخلاقی به‌ چه شکل در نظر گرفته شوند؟
  • و بسیاری موارد دیگر…

۶- نیاز به ارتباط بیشتر میان جامعه فناوری و پزشکی

اگر بخواهیم سرعت ورود هوش مصنوعی به حوزه‌ی پزشکی را افزایش دهیم، باید میان تکنولوژیست‌ها و پزشکان ارتباط دوستانه‌ی بیشتری برقرار کنیم.

تجربیات قبلی من (به عنوان فردی که در هر دو حوزه فعالیت می‌کند)، نشان داده هر کدام از این گروه‌ها از یک زاویه‌ی خاص و متفاوت به ماجرا نگاه می‌کنند و تنها با آموزش دو طرفه و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات است که گره‌ها باز می‌شود و حاصل آن پیشرفت متقابل خواهد بود.

https://medium.com/insights-of-nature/what-does-it-actually-takes-to-run-chatgpt-6fe9b891c691

https://apnews.com/article/chatgpt-gpt4-iowa-ai-water-consumption-microsoft-f551fde98083d17a7e8d904f8be822c4

https://www.techtimes.com/articles/307349/20240903/establishing-a-standard-framework-for-ai-in-healthcare-bridging-the-gap-to-widespread-adoption.htm

مطالب مرتبط

کمک مهم هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام احتمال سکته‌ی قلبی

یک طرح آزمایشی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند، در پنج بیمارستان انگلستان در حال اجرا است و مجریان آن می‌گویند در تشخیص احتمال بروز سکته‌ی قلبی یک انقلاب به حساب می‌آید. داستان از این قرار است که هر سال افراد زیادی به خاطر درد قفسه‌ی سینه به پزشک مراجعه می‌کنند و برای آنها سی‌تی‌اسکن […]

فاصله میان توانایی‌های هوش مصنوعی و انسان چقدر است؟

«لکس فریدمن» در پادکستش به موضوعات متنوعی می‌پردازد و هوش مصنوعی به خاطر تخصص خودش از موضوعاتی است که زیاد مورد گفتگو قرار می‌گیرد. در اپیزود جدیدی که حدود دو هفته پیش منتشر شده، گفتگویی با آقای «یان لاکون» صورت گرفته. آقای یاکون مدیر ارشد هوش مصنوعی در شرکت متا، مدرس دانشگاه نیویورک و برنده […]

هفت پیشرفت مهم پزشکی و سلامت در سال ۲۰۲۳

پایان سال ۲۰۲۳ نزدیک است و امسال در حوزه پزشکی و سلامت شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی بودیم که بد نیست در آخرین روزهای آن، نگاهی به مهم‌ترین‌شان بیندازیم: ۱- آغاز ژن درمانی بیماری‌ها با تکنیک کریسپر همین چند هفته قبل بود که نخستین «ژن درمانی برای بیماران کم خونی داسی» شکل مورد تایید قرار گرفت […]

شباهت فرایند تشکیل خاطرات هوش مصنوعی با مغز انسان و تلاش برای بهبود آن

به نظر شما «حافظه‌ی» هوش مصنوعی چگونه کار می‌کند؟ پاسخ اینجاست که فرایند یادگیری و تشکیل خاطرات هوش مصنوعی تا حد زیادی شبیه مغز انسان است! با این تفاوت که هوش مصنوعی فعلا برای عملکرد و تشکیل حافظه به منابع و انرژی زیادی نیاز دارد. در حالی که مغز انسان «فعلا» بسیار بهینه‌تر عمل می‌کند. […]

آیا هوش مصنوعی جایگزین پزشکی و طبابت می‌شود؟

اگر از هوش مصنوعی‌های پرطرفدار فعلی (مثلا ChatGPT) بپرسید که آیا «آنها جایگزین پزشکی می‌شوند؟» به شما پاسخ می‌دهد: خیر! هوش مصنوعی به هیچ عنوان جایگزین پزشک نخواهد شد و فقط ابزاری است که به پزشکان در تشخیص و درمان بیماری‌ها «کمک» خواهد کرد. اما آیا باید این پاسخ را «باور» کنیم؟ به‌ویژه اینکه می‌دانیم […]

کمک هوش مصنوعی به تشخیص دقیق‌تر سکته قلبی

اگر در اورژانس با بیمار درد قفسه سینه مواجه شوید چه می‌کنید؟ قاعدتا اگر مشکوک به حمله قلبی باشیم، تست تروپونین می‌گیریم و باید این کار چند مرتبه تکرار شود تا تغییرات آن را مشاهده کنیم. مشکل این روش این است که برخی بیماران بیش از حد در اوژرانس بستری می‌شوند و تخت‌ها را اشغال […]

مطالب داغ

احتمال مصرف «میلین» مغز به‌عنوان سوخت در دونده‌های استقامتی

ورزشکاران استقامتی مانند دونده‌های ماراتون دارای درصد چربی ذخیره شده‌ی پایینی هستند و از آن طرف در ورزش‌های طولانی، انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کنند. حالا یک پژوهش نشان داده که مغز این ورزشکاران در طول مسابقات احتمالا از «میلین» اعصاب مغز به عنوان سوخت استفاده کرده و آن را مصرف می‌کند. «میلین» ساختاری محافظ و […]

مرگ نخستین دریافت‌کننده‌ی کلیه پیوندی از خوک، دو ماه بعد از عمل پیوند

ریچارد سلیمن مرد ۶۲ ساله‌ای بود که ابتدای فروردین ماه ۱۴۰۳ برای نخستین بار در تاریخ، کلیه پیوندی از خوک را دریافت کرد و در آپدیت ام دی هم در مورد آن و ترخیصش از بیمارستان صحبت کردیم. حالا متاسفانه آقای سلیمن حدود دو ماه بعد از عمل پیوند، درگذشته است. البته تیم پزشکی می‌گویند […]

آیا DNA غذای پخته شده در دمای بالا به سلول‌های ما آسیب می‌زند؟

این نکته از سال‌ها پیش شناخته شده که پختن غذا در دمای بالا می‌تواند اثرات سرطان‌زایی داشته باشد. علت آن هم برخی مولکول‌هایی است که در دمای بالا تولید می‌شوند و می‌توانند به صورت بالقوه احتمال بروز سرطان را افزایش دهند. حالا پژوهشگران از یک زاویه دیگر هم به موضوع نگاه کرده‌اند: آیا DNA موجود […]

پیشنهاد ممنوعیت استفاده از فرمالدهید در محصولات صاف‌کننده مو

کراتینه کردن یکی از راهکارهایی است که برای صاف کردن مو استفاده می‌شود. اما اغلب محصولات آن حاوی ماده‌ای شیمیایی به‌نام فرمالدهید هستند که از سال‌ها پیش می‌دانیم سرطان‌زا است و باعث ایجاد مشکلات تنفسی هم می‌شود. اما این محصولات در حال حاضر به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرند و تا به‌حال تولید‌کنندگان آنها مدعی […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

آشنایی با مهم‌ترین علائم و نشانه‌های ابتلا به ویروس کرونای JN.1

ویروس JN.1 کرونا با سرعت زیادی در حال انتشار است و به گفته متخصصین، علائم و نشانه‌های ابتلا به این ویروس تا حدی با دیگر واریانت‌ها کووید متفاوت است. به نظر می‌رسد که سرعت انتشار این ویروس از نوع اُمیکرون بیشتر بوده اما شدت علائم ابتلا به آن در مقایسه با اُمیکرون خفیف‌تر است. در […]

جدول «میزان پروتئین» مواد غذایی و عدم تطابق وزن خوراکی‌ها با حجم پروتئین

دو هفته قبل به موضوع مهم «میزان پروتئین مورد نیاز» و اشتباه‌های رایج در مورد آن پرداختیم. اما اکنون نوبت بخش دوم داستان است: اینکه در هر ماده غذایی چه میزان پروتئین وجود دارد و چرا اغلب افراد در این مورد دچار اشتباه می‌شوند؟ اکثر افراد تصور می‌کنند مثلا ۱۰۰ گرم سینه پخته مرغ دارای […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
لوگو انجمن پزشکان عمومی کرمان
انجمن پزشکان عمومی کرمان
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
لوگو انجمن پزشکان عمومی اردبیل
انجمن پزشکان عمومی اردبیل
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر