ورزش در هوای آلوده: مزایا بیشتر است یا معایب؟
قبلاً بارها در آپدیت‌ام‌دی در مورد اهمیت ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه‌سواری در سلامت صحبت کرده‌ایم. اما از طرف دیگر، این را هم می‌دانیم که آلودگی هوا برای سلامتی مضر است و هنگام ورزش‌های با شدت متوسط یا بالا، تعداد و عمق تنفس ما افزایش می‌یابد که همین مسأله، ورود آلاینده‌ها به ریه‌ها و بدن را بیشتر می‌کند.
حالا یک سؤال مهم پیش می‌آید: کدام یک از این دو عامل بر دیگری غلبه دارد؟ به زبان ساده‌تر، آیا بهتر است در هوای آلوده، اصلاً ورزش نکنیم؟
یک پژوهش مهم (از نوع متاآنالیز) که به‌تازگی منتشر شده و در آن هشت مطالعه‌ی اصیل و اطلاعات حدود ۱.۴ میلیون نفر بررسی شده، پاسخ این پرسش را داده است: آلودگی هوا تا حدی اثرات مثبت ورزش را کم می‌کند، اما ورزش کردن حتی در هوای آلوده نیز همچنان مفید است!
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ورزش منظم، خطر مرگ‌ومیر را حدود ۳۱ درصد کاهش می‌دهد، در حالی‌که آلودگی هوا این خطر را حدود ۳۶ درصد افزایش می‌دهد. ممکن است بگویید اینکه بد شد! اما نکته‌ی جالب این است که ترکیب این دو، یعنی ورزش در هوای آلوده، همچنان باعث کاهش حدود ۲۶ درصدی در خطر مرگ‌ومیر می‌شود.
سازمان بهداشت جهانی نیز توصیه می‌کند که حتی در شرایطی که کیفیت هوا ایده‌آل نیست، ورزش و فعالیت بدنی منظم خود را ادامه دهید.
در هر هوایی نمی‌توان ورزش کرد: لزوم توجه به شاخص‌های آلودگی
با این وجود، حتماً به شاخص آلودگی هوا توجه کنید. اگر شاخص آلودگی از عدد ۱۵۰ عبور کرده و به محدوده‌های «ناسالم»، «بسیار ناسالم» یا «خطرناک» رسیده، بهتر است برای کاهش خطرات ناشی از ورزش در هوای آلوده به این نکات توجه داشته باشید:
۱. انتخاب بهترین زمان برای ورزش:
معمولاً میزان آلودگی هوا در ساعت‌های ابتدایی صبح، پس از بارش باران، یا در روزهای تعطیل کمتر است. بنابراین اگر می‌توانید، برنامه‌ی روزانه خود را به شکلی تنظیم کنید که ورزش‌تان را در این بازه‌ها انجام دهید.
۲. انتخاب مکان مناسب:
مناطق نزدیک بزرگراه‌ها و خیابان‌های پرتردد، آلوده‌تر هستند؛ در مقابل، پارک‌ها و مناطق مسکونی خلوت معمولاً هوای پاک‌تری دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ورزش در این مناطق می‌تواند میزان مواجهه‌ی شما با آلاینده‌ها را تا بیش از ۳۰ درصد کاهش دهد.
۳. ورزش در فضاهای بسته:
اگر شاخص آلودگی هوا از عدد ۲۰۰ عبور کرده و هوا به‌شدت آلوده است، بهتر است ورزش در فضای باز را کنار گذاشته و تمرین خود را در خانه یا باشگاه‌هایی با تهویه‌ی مناسب انجام دهید.
علی‌رغم این توصیه‌ها، اگر دچار بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، مشکلات تنفسی یا بیماری‌های قلبی-عروقی هستید، باید احتیاط بیشتری داشته باشید و در این زمینه حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
در مجموع می‌توان گفت برای اغلب افراد، در بیشتر روزها، فواید ورزش کردن از مضرات آلودگی هوا بیشتر است. به شرط آن‌که زمان، مکان و شدت فعالیت بدنی را با دقت و هوشمندی انتخاب کنیم.
https://sportsmedicine-open.springeropen.com/articles/10.1186/s40798-025-00830-z
)
