۱۶ مهر ۱۴۰۳ زهرا آژیر

علم ژنتیک چگونه به حل جرم کمک می‌کند؟

استفاده از روش‌های علمی برای بررسی جرایم، قرن‌هاست که به حل پرونده‌ها کمک می‌کند. با این حال، پیشرفت‌های فناوری توالی‌یابی DNA طی چند دهه اخیر، منجر به افزایش چشمگیری در محکومیت و تبرئه بسیاری از افراد شده است.

بیایید درباره در این مورد بیشتر بیاموزیم:
مولکول DNA از چهار واحد تشکیل شده که نوکلئوتید نام دارند و با حروف A، T، C و G نمایش داده می‌شوند. سلول‌های ما از کد دی‌اِن‌اِی برای ساخت پروتئین‌ها و مولکول‌های مورد نیاز برای تمام عملکردهای بدن استفاده می‌کنند. از آنجایی که هر یک از ما دارای کد دی‌اِن‌اِی منحصربه‌فردی هستیم (به جز دوقلوهای همسان)، این مولکول، ابزاری قدرتمند برای شناسایی افراد است.

علم پزشکی قانونی به طور فزاینده‌ای از قطعات کوچک دی‌اِن‌اِی باقی‌مانده در صحنه‌های جرم استفاده می‌کند تا مجرمان را به جرایم، پیوند دهد. از DNA همچنین می‌توان برای تعیین رابطه والد و فرزندی، تبرئه افراد بی‌گناه و شناسایی قربانیان جرم، بلایا و جنگ هم استفاده کرد.

سلول‌های پوست، خون، فولیکول‌های مو و بزاق، همگی حاوی دی‌اِن‌اِی هستند که می‌توانند برای شناسایی یک فرد مورد استفاده قرار گیرند.

اگرچه ۹۹.۹٪ از ژنوم‌ در همه انسان‌ها یکسان است، اما مناطقی در آن وجود دارد که در هر فرد منحصربه‌فرد است. تکنیکی به نام انگشت‌نگاری DNA از برخی از این تفاوت‌ها بهره می‌برد. این روش در اواسط دهه ۱۹۸۰ ابداع شد و اکنون به‌طور گسترده به عنوان ابزاری در اجرای قانون مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انگشت‌نگاری DNA مبتنی بر تفاوت‌های بخش‌هایی از دی‌اِن‌اِی است که تکرارهای کوتاه متوالی (STR) نامیده می شوند. STRها شامل رشته‌ای از نوکلئوتیدهای تکرارشونده‌ی دی‌اِن‌اِی هستند که معمولاً دو تا پنج باز طول دارند (برای مثال CAGCAGCAG یا AATGAATGAATG).

در سراسر ژنوم STR های فراوانی وجود دارند که هر یک دارای واحدهای تکراری متفاوت با تعداد تکرارهای مختلف هستند. همه افراد، دارای تکرارهای کوتاه متوالی (STR) در مکان یکسانی از ژنوم هستند، اما تعداد تکرارها بین افراد متفاوت است. برای مثال، ممکن است در یک STR مشخص، واحد CAG در یک فرد ۵ بار تکرار شده باشد در حالی که این واحد در فرد دیگر ۸ بار تکرار شده است.

تفاوت در تعداد تکرارها به این معناست که افراد دارای STRهایی با طول‌های متفاوت هستند که به راحتی می‌توان آن را با استفاده از چند تکنیک آزمایشگاهی اندازه‌گیری کرد.

در این روش پروفایل DNA به‌دست‌آمده از نمونه صحنه جرم، با نمونه مشکوک مقایسه می‌شود، اگر پروفایل STR از دو نمونه با هم مطابقت نداشته باشد، فرد از لیست مظنونین خارج می‌شود. اما اگر هر دو نمونه در تمام STR های مورد بررسی با یکدیگر مطابقت داشته باشند، یک محاسبه آماری انجام می‌شود تا فراوانی مشاهده این مجموعه کامل STRها در جمعیت تعیین شود. احتمال این‌که دو فرد دارای پروفایل‌های STR یکسان باشند، کمتر از یک در کوینتیلیون (۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) است!

انگشت‌نگاری دی‌اِن‌اِی همیشه منجر به یافتن سرنخ‌ نمی‌شود. برای پرونده‌هایی که نمی‌توان با استفاده از این روش آن‌ها را حل کرد، فناوری‌های جدید و در حال ظهور به کمک می‌آیند:

یکی از این روش‌ها جدیدتر، بررسی بیش از نیم میلیون تغییر تک نوکلئوتیدی در دی‌اِن‌اِی است که به آن پلی‌مورفیسم تک نوکلئوتیدی (SNP) گفته می‌شود. بررسی SNPها روش دقیق‌تری است که به شناسایی نواحی مشترک دی‌اِن‌اِی یافت شده در صحنه جرم کمک می‌کند. اطلاعات به‌دست آمده را می‌توان در پایگاه‌های اطلاعاتی ژنتیکی وارد کرد و آن را با دی‌اِن‌اِی افرادی که داوطلبانه اطلاعات ژنتیکی خودشان را اهدا کرده‌اند مطابقت داد و بر اساس آن می‌توان اطلاعات گوناگونی در مورد مظنون به‌دست آورد: برای مثال می‌توان برخی خویشاوندان آنها را حدس زد و حتی برخی ویژگی‌های ظاهری چهره‌ی آنها را پیش‌بینی کرد.

https://www.hudsonalpha.org/forensics-and-dna-how-genetics-can-help-solve-crimes

مطالب مرتبط

دی ان ای خارج سلولی: منشا و اهمیت آن در تشخیص بیماری‌ها

دی ان ای خارج سلولی‌، به قطعات DNA گفته می‌شود که در گردش خون در حرکت‌اند. این قطعات معمولا کوچک‌ هستند و متوسط اندازه‌ی آن ها بسته به منشاشان دارد. برای مثال یکی از دلایل وجود آنها در خون می‌تواند سلول‌های مرده باشد که بررسی آنها اطلاعات مهمی درباره‌ی مرگ سلولی می‌دهد. غلظت دی ان […]

آشنایی با «پروژه‌ی ژنوم» یکی از مهم‌ترین پروژه‌های علمی تاریخ بشر و برخی مفاهیم اولیه

در سال ۱۹۹۰ میلادی پروژه‌ای بزرگ با هدف تعیین توالی ماده‌ی ژنتیک (ژنوم) انسان و با تلاش دانشمندان سراسر جهان شروع شد و بعد از ۱۳ سال تلاش مستمر، در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید. نتیجه‌ی این پروژه، تعیین توالی ۹۰ درصد از ژنوم انسان بود که دستاوردی بزرگ در جهت شناخت ماهیت ژنتیکی انسان […]

شکسته‌شدن رکورد بیشترین میزان دی‌اِن‌اِی در میان موجودات زنده

اطلاعات ژنتیکی تمام موجودات زنده در دی‌اِن‌اِی (DNA) آنها نگهداری می‌شود و برخی افراد تصور می‌کنند هر چه یک موجود زنده پیچیده‌تر باشد، مقدار دی‌اِن‌اِی بیشتری دارد. حالا بد نیست با این گیاه کوچک آشنا شوید که رکوردهای قبلی بیشترین میزان دی‌اِن‌اِی را در میان تمام موجودات زنده شکسته است. اگر دی‌اِن‌اِی این گیاه را […]

تولید جنین موش شش پا در آزمایشگاه

تصویر سمت چپ جنین یک موش طبیعی است. تصویر سمت راست هم جنین یک موش است، با این تفاوت که ۶ پا دارد و عجیب‌تر اینکه دو پای اضافی به جای اندام‌های تناسلی حیوان رشد کرده‌اند! محققان این موش دستکاری‌شده‌ی ژنتیکی را در فرایند مطالعه‌شان روی ساختار سه‌بعدی «دی اِن اِی» به‌وجود آورده‌اند. آنها متوجه‌ […]

جایگزینی ۵۰ درصد ژن‌های مخمر با دی‌اِن‌اِی ساخته شده در آزمایشگاه

این تصویر یک سلول مخمر در حال تکثیر است. مخمر را که می‌شناسید؟ همان دوست عزیزی که در نانوایی و البته بسیاری چیزهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. حالا زیست‌شناسان توانسته‌اند ۵۰ درصد DNA مخمر را با یک دی ان ای دیگر جایگزین کنند! به این معنی که نیمی از ژن مخمر جدید در آزمایشگاه […]

با کمک علم: آزادی مادری که به اتهام قتل فرزندان ۲۰ سال در زندان بود

این تصویر کاتلین فولبیگ است که به عنوان «منفورترین قاتل استرالیا» شناخته می‌شد. او به اتهام قتل چهار فرزندش به زندان محکوم شده و بیست سال گذشته را در حبس سپری کرده بود تا اینکه دیروز از زندان آزاد شد!چون مشخص شد اصلا قاتل نبوده است… فرزندان خانم فولبیگ در سنین مختلف بین ۹ هفتگی […]

مطالب داغ

​​به مناسبت ۱۴۰ سالگی «کاسیمیر فونک»: کاشف ویتامین

روز گذشته لوگوی گوگل به مناسبت صد و چهلمین سالگرد تولد کاسیمیر فونک (Casimir Funk) به تصویری از او تغییر پیدا کرده بود. اسم آقای فونک برای اغلب افراد ناآشنا است. اما او زیست‌شیمی‌دانی بود که برای نخستین بار متوجه‌ شد موادی وجود دارند که برای حیات ما ضروری هستند و برای آنها نام vital […]

چالش‌های پیوند مثانه: چرا تا به حال انجام نشده بود؟

چند روز پیش، نخستین جراحی پیوند مثانه در انسان با موفقیت روی یک بیمار ۴۱ ساله در ایالات متحده انجام شد و جالب‌ اینکه سرپرست تیم جراحی هم یک پزشک ایرانی به نام دکتر نیما نصیری بود. این عمل به‌عنوان بخشی از یک کارآزمایی بالینی، با هدف بررسی امکان‌پذیری پیوند مثانه در افراد مبتلا به […]

آیا واقعا میان میزان تستوسترون و میل جنسی ارتباط وجود دارد؟

به نظر شما میان «میل جنسی» و «میزان تستوسترون» در آقایان ارتباطی وجود دارد؟ بر اساس یک باور عمومی، پاسخ این پرسش مثبت است. اما جالب است بدانید که شواهد علمی زیادی در این مورد وجود ندارد. حالا یک پژوهش تازه هم این موضوع را مورد بررسی قرار داده: در این مطالعه از ۴۱ مرد […]

ژن‌های مستعد‌کننده‌ی ابتلا به بیماری «اِم اِس» چگونه گسترش پیدا کرده‌اند؟

به نظر شما چرا برخی بیماری‌ها مانند «ام اس» (مولتیپل اسکلروزیس) در بعضی‌ نقاط دنیا شایع‌تر هستند؟ برای این کار همیشه دلایل گوناگونی مطرح می‌شد. اما اکنون پژوهشگران می‌گویند یکی از دلایل کلیدی آن، برخی ژن‌های خاص هستند که در گذشته نقشی کلیدی ایفا می‌کرده‌اند. مشخص شده برخی افراد حاوی ژن‌هایی هستند که با هدف […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

میزان مناسب و بهترین روش مصرف ویتامین D: روزانه؟ هفتگی یا ماهیانه؟

ویتامین D جزو ویتامین‌های مهمی است که کمبود آن در تمام دنیا شیوع بالایی دارد و پیش‌بینی می‌شود حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود آن دچار هستند. در اینجا می‌خواهیم به این نکته بپردازیم که بهترین روش مصرف مکمل ویتامین دی چگونه است و مقدار مناسبش چقدر است؟ اما پیش از شروع […]

جدول «میزان پروتئین» مواد غذایی و عدم تطابق وزن خوراکی‌ها با حجم پروتئین

دو هفته قبل به موضوع مهم «میزان پروتئین مورد نیاز» و اشتباه‌های رایج در مورد آن پرداختیم. اما اکنون نوبت بخش دوم داستان است: اینکه در هر ماده غذایی چه میزان پروتئین وجود دارد و چرا اغلب افراد در این مورد دچار اشتباه می‌شوند؟ اکثر افراد تصور می‌کنند مثلا ۱۰۰ گرم سینه پخته مرغ دارای […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر