۰۵ بهمن ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

چرا خاطرات جدید، خاطرات قبلی را پاک نمی‌کنند؟

تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا خاطرات جدید ما سبب پاک شدن قبلی‌ها نمی‌شوند؟

پژوهشگران در بررسی این موضوع، نکات جالبی را کشف کرده‌اند و به نظر می‌رسد که راز آن در خواب ما نهفته است.

محققان علوم اعصاب از سال‌ها قبل فهمیده بودند که مغز ما هنگام خواب، تجربیات و رخدادهای طول روز را مرور می‌کند! یعنی در طول خواب یک جور بازپخش وقایع را تجربه می‌کنیم.

این بازپخش سبب ماندگاری خاطرات مهم می‌شود و آنها را به حافظه‌ی بلند مدت ارسال می‌کند.

حالا پژوهشگران یک مطالعه‌ی جالب روی موش‌ها انجام داده‌اند:

در محیط آزمایشگاه یک منبع خوراکی خوشمزه را در جایی پنهان کرده‌اند. موش‌ها بعد از مدتی جستجو، خوراکی را پیدا می‌کردند و می‌خوردند.

سپس در هنگام خواب، با یک تکنیک خاص به برخی از آنها نورهایی تابانده می‌شده که سبب می‌شد فرایند بازپخش خاطره در ذهن‌شان کمتر شود (یا رخ ندهد).

موش‌هایی که تحت تابش نور قرار گرفته بودند، در روز بعد جای خوراکی‌های پنهان شده را فراموش کرده بودند. به این معنی که پژوهشگران توانسته‌اند یک خاطره را از ذهن آنها پاک کنند! در حالی که گروه دیگر روز بعد مستقیما سراغ جای خوراکی‌ها می‌رفتند.

تاثیر اندازه‌ی مردمک چشم روی پردازش خاطرات
داستان هنوز تمام نشده و پژوهشگران یک کشف جالب دیگر هم داشته‌اند: در طول خواب، اندازه‌ی مردمک (با وجود بسته بودن چشم) ثابت نیست و آنها متوجه شده‌اند در برخی مواقع کوچک‌تر و برخی اوقات بزرگ‌تر است.

معلوم شده که کوچک و بزرگ بودن مردمک نشانه‌ای از دو فاز مختلف پردازشی در مغز است:

هنگامی که مردمک کوچک‌ است، مغز در حال پردازش یا بازپخش خاطرات «جدید» است و هنگامی که بزرگ‌تر است به پردازش خاطرات «قدیمی‌تر» می‌پردازد.

پژوهشگران معتقدند این عملکرد پردازش دو مرحله‌ای، کلید اصلی ثبت خاطرات است و به مغز این امکان را می‌دهد تا در عین ذخیره سازی خاطرات جدید، مراقبت نگهداری خاطرات مهم قبلی هم باشد.

در واقع فرایند پردازش خاطرات جدید و قدیمی طی دو فاز متفاوت انجام می‌شود تا با هم تداخل پیدا نکنند.

این پژوهش البته روی موش‌ها انجام شده اما محققان حدس می‌زنند که فرایند پردازش خاطرات در دیگر پستانداران از جمله انسان هم کاملا مشابه باشد.

ضمنا آنها معتقدند که کشف جدید احتمالا برای پژوهشگران هوش مصنوعی هم جذاب است! چون برخی از مدل‌های هوش مصنوعی (شبکه‌های عصبی) بر پایه‌ی عملکرد سلول‌های عصبی انسان طراحی شده و در آنجا هم مشکل فراموشی وجود دارد. بنابراین احتمالا با استفاده از این تکنیک می‌توان آنها را هم بهینه کرد.

https://www.nature.com/articles/d41586-024-04232-1

مطالب مرتبط

اختلالات شایع خواب کودکان در سنین متفاوت: مرور سریع مبتنی بر شواهد

اختلالات خواب دوران کودکی می‌تواند کیفیت زندگی خانواده را کاهش دهد و باعث مشکلات شناختی و رفتاری کودک شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از این عوارض جلوگیری کند. بی‌خوابی‌های دوران کودکی در 10 تا 30 درصد از کودکان دیده می‌شود که به‌طور عمده ناشی از عدم برنامه‌ریزی خواب توسط والدین است. رفتارهای بی‌خوابی […]

آیا تاثیر «رنگ نور» بر الگوی خواب کمتر از چیزی است که تصور می‌شد؟

طی سال‌های گذشته مطالب زیادی در مورد تاثیر «رنگ نور» بر کیفیت خواب انسان منتشر شده است. حتی اکثر سیستم‌عامل‌های موبایل و کامپیوتر هم این امکان را اضافه کرده‌اند که از یک ساعت خاص میزان نور آبی نمایشگر کم شود تا کیفیت خواب‌مان کاهش پیدا نکند. اما حالا حداقل یک پژوهش کوچک جدید مدعی‌ است […]

شباهت فرایند تشکیل خاطرات هوش مصنوعی با مغز انسان و تلاش برای بهبود آن

به نظر شما «حافظه‌ی» هوش مصنوعی چگونه کار می‌کند؟ پاسخ اینجاست که فرایند یادگیری و تشکیل خاطرات هوش مصنوعی تا حد زیادی شبیه مغز انسان است! با این تفاوت که هوش مصنوعی فعلا برای عملکرد و تشکیل حافظه به منابع و انرژی زیادی نیاز دارد. در حالی که مغز انسان «فعلا» بسیار بهینه‌تر عمل می‌کند. […]

چرا بعد از مصرف قهوه دچار خواب‌آلودگی می‌شویم؟

معمولا قهوه را با هدف افزایش انرژی و تمرکز مصرف می‌کنیم (و البته لذت‌بردن از مزه‌ی خاص قهوه هم عالم خودش را دارد). اما گاهی اوقات مصرف قهوه رویمان اثر عکس دارد و ما را دچار خواب آلودگی می‌کند! به‌گونه‌ای که برخی افراد به‌این نتیجه‌گیری می‌رسند که قهوه برایشان خواب‌آور است… با این وجود نباید […]

چگونه از دست «افکار مزاحم» هنگام خواب راحت شویم؟

زمان خواب فرا رسیده، اما ذهن‌مان پر از افکار مختلف است که اجازه نمی‌دهند به‌خواب برویم. شما در این شرایط از چه ترفندی برای به‌خواب رفتن استفاده می‌کنید؟ اینجا می‌خواهیم با روشی آشنا شویم که به‌آرام شدن ذهن کمک زیادی می‌کند. منظور از «افکار مزاحم» چیست؟ما برای خواب به آرامش نیاز داریم و هر گونه […]

چرا اغلب خاطرات کودکی را به یاد نمی‌آوریم؟

تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا اکثر خاطرات دوران کودکی و به‌ویژه قبل از پنج سالگی‌مان را به‌یاد نمی‌آوریم و اگر هم در خاطرمان باشند، بسیار مبهم و تار هستند؟ علت اصلی این است که مغز انسان تا قبل از پنج سالگی توانایی تشکیل «خاطرات دقیق» را به‌دست نمی‌آورد و پیش […]

مطالب داغ

کاهش قابل توجه مرگ‌های ناشی از سرطان دهانه‌ رحم در جوانان: تاثیر واکسن اچ پی وی

این نمودار حاوی نکته‌ی مهمی است و در پی پژوهشی در کشور آمریکا به دست آمده که نتایج آن دو روز قبل منتشر شده است: طی ده سال گذشته میزان مرگ ناشی از ابتلا به سرطان دهانه رحم (سرویکس) در خانم‌های زیر ۲۵ سال در کشور آمریکا ۶۲ درصد کاهش پیدا کرده است. پژوهشگران این […]

کاهش عوارض جانبی در صورت داشتن فعالیت بدنی پیش جراحی

یک پژوهش کوچک اما جالب نشان داده که اگر از حداقل یک ماه پیش از عمل جراحی روزانه ۷۵۰۰ قدم پیاده‌روی داشته باشیم، احتمال بروز عوارض جانبی بعد از جراحی تقریبا نصف خواهد شد! پژوهشگران بروز عوارض جراحی را تا سه ماه بعد بررسی کرده‌اند و معلوم شده افرادی که پیش آن روزانه حداقل ۷۵۰۰ […]

آزمون نشستن و برخاستن برای بررسی قدرت عضلانی و تعادل

قدرت عضلانی و میزان تعادل، ارتباط مستقیمی با سلامت و طول عمر انسان دارد و پژوهش‌های متعددی اهمیت آن را نشان‌ داده‌اند. برای تست وضعیت عضلانی راهکارهای متعددی طراحی شده که یکی از ساده‌ترین آنها «تست نشستن و برخاستن» نام دارد. در این تست مشابه تصویر تلاش می‌کنیم بدون کمک از دست‌ها به شکل نمایش […]

اهدای جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴ به کاشفین MicroRNA: این مولکول کوچک چه می‌کند؟

روز گذشته اعلام شد که پروفسور ویکتور امبروس ۷۰ ساله و پروفسور گری راوکون ۷۲ ساله برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴ شده‌اند. آنها در دهه ۸۰ میلادی، مولکول کوچکی به نام MicroRNA را کشف کردند که در عملکرد ژن‌ها نقش کلیدی دارد. در دوران کرونا نام mRNA بر سر زبان‌ها افتاد، اما این یکی با […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

میزان مناسب و بهترین روش مصرف ویتامین D: روزانه؟ هفتگی یا ماهیانه؟

ویتامین D جزو ویتامین‌های مهمی است که کمبود آن در تمام دنیا شیوع بالایی دارد و پیش‌بینی می‌شود حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود آن دچار هستند. در اینجا می‌خواهیم به این نکته بپردازیم که بهترین روش مصرف مکمل ویتامین دی چگونه است و مقدار مناسبش چقدر است؟ اما پیش از شروع […]

تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند. جالب است بدانید اغلب این […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر