۰۵ بهمن ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

چرا خاطرات جدید، خاطرات قبلی را پاک نمی‌کنند؟

تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا خاطرات جدید ما سبب پاک شدن قبلی‌ها نمی‌شوند؟

پژوهشگران در بررسی این موضوع، نکات جالبی را کشف کرده‌اند و به نظر می‌رسد که راز آن در خواب ما نهفته است.

محققان علوم اعصاب از سال‌ها قبل فهمیده بودند که مغز ما هنگام خواب، تجربیات و رخدادهای طول روز را مرور می‌کند! یعنی در طول خواب یک جور بازپخش وقایع را تجربه می‌کنیم.

این بازپخش سبب ماندگاری خاطرات مهم می‌شود و آنها را به حافظه‌ی بلند مدت ارسال می‌کند.

حالا پژوهشگران یک مطالعه‌ی جالب روی موش‌ها انجام داده‌اند:

در محیط آزمایشگاه یک منبع خوراکی خوشمزه را در جایی پنهان کرده‌اند. موش‌ها بعد از مدتی جستجو، خوراکی را پیدا می‌کردند و می‌خوردند.

سپس در هنگام خواب، با یک تکنیک خاص به برخی از آنها نورهایی تابانده می‌شده که سبب می‌شد فرایند بازپخش خاطره در ذهن‌شان کمتر شود (یا رخ ندهد).

موش‌هایی که تحت تابش نور قرار گرفته بودند، در روز بعد جای خوراکی‌های پنهان شده را فراموش کرده بودند. به این معنی که پژوهشگران توانسته‌اند یک خاطره را از ذهن آنها پاک کنند! در حالی که گروه دیگر روز بعد مستقیما سراغ جای خوراکی‌ها می‌رفتند.

تاثیر اندازه‌ی مردمک چشم روی پردازش خاطرات
داستان هنوز تمام نشده و پژوهشگران یک کشف جالب دیگر هم داشته‌اند: در طول خواب، اندازه‌ی مردمک (با وجود بسته بودن چشم) ثابت نیست و آنها متوجه شده‌اند در برخی مواقع کوچک‌تر و برخی اوقات بزرگ‌تر است.

معلوم شده که کوچک و بزرگ بودن مردمک نشانه‌ای از دو فاز مختلف پردازشی در مغز است:

هنگامی که مردمک کوچک‌ است، مغز در حال پردازش یا بازپخش خاطرات «جدید» است و هنگامی که بزرگ‌تر است به پردازش خاطرات «قدیمی‌تر» می‌پردازد.

پژوهشگران معتقدند این عملکرد پردازش دو مرحله‌ای، کلید اصلی ثبت خاطرات است و به مغز این امکان را می‌دهد تا در عین ذخیره سازی خاطرات جدید، مراقبت نگهداری خاطرات مهم قبلی هم باشد.

در واقع فرایند پردازش خاطرات جدید و قدیمی طی دو فاز متفاوت انجام می‌شود تا با هم تداخل پیدا نکنند.

این پژوهش البته روی موش‌ها انجام شده اما محققان حدس می‌زنند که فرایند پردازش خاطرات در دیگر پستانداران از جمله انسان هم کاملا مشابه باشد.

ضمنا آنها معتقدند که کشف جدید احتمالا برای پژوهشگران هوش مصنوعی هم جذاب است! چون برخی از مدل‌های هوش مصنوعی (شبکه‌های عصبی) بر پایه‌ی عملکرد سلول‌های عصبی انسان طراحی شده و در آنجا هم مشکل فراموشی وجود دارد. بنابراین احتمالا با استفاده از این تکنیک می‌توان آنها را هم بهینه کرد.

https://www.nature.com/articles/d41586-024-04232-1

مطالب مرتبط

اختلالات شایع خواب کودکان در سنین متفاوت: مرور سریع مبتنی بر شواهد

اختلالات خواب دوران کودکی می‌تواند کیفیت زندگی خانواده را کاهش دهد و باعث مشکلات شناختی و رفتاری کودک شود. تشخیص و درمان به موقع می‌تواند از این عوارض جلوگیری کند. بی‌خوابی‌های دوران کودکی در 10 تا 30 درصد از کودکان دیده می‌شود که به‌طور عمده ناشی از عدم برنامه‌ریزی خواب توسط والدین است. رفتارهای بی‌خوابی […]

آیا تاثیر «رنگ نور» بر الگوی خواب کمتر از چیزی است که تصور می‌شد؟

طی سال‌های گذشته مطالب زیادی در مورد تاثیر «رنگ نور» بر کیفیت خواب انسان منتشر شده است. حتی اکثر سیستم‌عامل‌های موبایل و کامپیوتر هم این امکان را اضافه کرده‌اند که از یک ساعت خاص میزان نور آبی نمایشگر کم شود تا کیفیت خواب‌مان کاهش پیدا نکند. اما حالا حداقل یک پژوهش کوچک جدید مدعی‌ است […]

شباهت فرایند تشکیل خاطرات هوش مصنوعی با مغز انسان و تلاش برای بهبود آن

به نظر شما «حافظه‌ی» هوش مصنوعی چگونه کار می‌کند؟ پاسخ اینجاست که فرایند یادگیری و تشکیل خاطرات هوش مصنوعی تا حد زیادی شبیه مغز انسان است! با این تفاوت که هوش مصنوعی فعلا برای عملکرد و تشکیل حافظه به منابع و انرژی زیادی نیاز دارد. در حالی که مغز انسان «فعلا» بسیار بهینه‌تر عمل می‌کند. […]

چرا بعد از مصرف قهوه دچار خواب‌آلودگی می‌شویم؟

معمولا قهوه را با هدف افزایش انرژی و تمرکز مصرف می‌کنیم (و البته لذت‌بردن از مزه‌ی خاص قهوه هم عالم خودش را دارد). اما گاهی اوقات مصرف قهوه رویمان اثر عکس دارد و ما را دچار خواب آلودگی می‌کند! به‌گونه‌ای که برخی افراد به‌این نتیجه‌گیری می‌رسند که قهوه برایشان خواب‌آور است… با این وجود نباید […]

چگونه از دست «افکار مزاحم» هنگام خواب راحت شویم؟

زمان خواب فرا رسیده، اما ذهن‌مان پر از افکار مختلف است که اجازه نمی‌دهند به‌خواب برویم. شما در این شرایط از چه ترفندی برای به‌خواب رفتن استفاده می‌کنید؟ اینجا می‌خواهیم با روشی آشنا شویم که به‌آرام شدن ذهن کمک زیادی می‌کند. منظور از «افکار مزاحم» چیست؟ما برای خواب به آرامش نیاز داریم و هر گونه […]

چرا اغلب خاطرات کودکی را به یاد نمی‌آوریم؟

تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا اکثر خاطرات دوران کودکی و به‌ویژه قبل از پنج سالگی‌مان را به‌یاد نمی‌آوریم و اگر هم در خاطرمان باشند، بسیار مبهم و تار هستند؟ علت اصلی این است که مغز انسان تا قبل از پنج سالگی توانایی تشکیل «خاطرات دقیق» را به‌دست نمی‌آورد و پیش […]

مطالب داغ

آیا استفاده از ماسک باعث کاهش اکسیژن خون می‌شود؟

در دوران کرونا با حجم زیادی از اخبار درست و غلط مواجه بودیم و برخی از شایعات در مورد اثرات استفاده از ماسک بود. مثلا یکی از شایعات مطرح شده این بوده که استفاده از ماسک سبب می‌شود اکسیژن کافی به بدن نرسد و همین موضوع بهانه‌‌ی برخی افراد برای عدم استفاده از ماسک بود. […]

مکمل‌های خالی از مواد ادعایی!

تولید و فروش مکمل‌ها یک تجارت بسیار بزرگ به‌حساب می‌آید و همیشه بحث‌ و اختلاف نظر‌های خودش را هم به همراه داشته است. اما همه مکمل‌ها از نظر کیفی و کمی مانند هم نیستند و متاسفانه نظارت خاصی هم روی روند تولید آنها وجود ندارد. اکنون نتیجه یک پژوهش تازه باز هم روی این موضوع […]

کاهش سرعت پیر شدن با کاهش سرعت یک آنزیم

یک پژوهش جذاب نشان داده فرایند پیری ما انسان‌ها حداقل در سطح سلولی شبیه به کرم‌ها، موش‌ها و مگس سرکه است!اتفاق مشابهی در همه این موجودات رخ می‌دهد که به افزایش سن مرتبط است. در تصویر بالا آن رشته بنفش رنگ که مشاهده می‌کنید DNA است و همانطور که می‌دانید حاوی اطلاعات ژنتیکی است. آن […]

آیا تا سه سال دیگر شاهد مرغ‌های مقاوم به ویروس آنفلوآنزای پرندگان خواهیم بود؟

پرندگان و از جمله مرغ‌ها در برابر ویروس آنفلوآنزای پرندگان بسیار حساس هستند و این بیماری به سرعت سبب مرگ آنها می‌شود. حالا پژوهشگران می‌گویند توانسته‌اند با اصلاح ژن مرغ‌ها کاری کنند که آنها تا حدی در برابر این بیماری مقاوم باشند و با اطمینان خاطر می‌گویند که تا سه سال آینده می‌توانیم مرغ و […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

آشنایی با مهم‌ترین علائم و نشانه‌های ابتلا به ویروس کرونای JN.1

ویروس JN.1 کرونا با سرعت زیادی در حال انتشار است و به گفته متخصصین، علائم و نشانه‌های ابتلا به این ویروس تا حدی با دیگر واریانت‌ها کووید متفاوت است. به نظر می‌رسد که سرعت انتشار این ویروس از نوع اُمیکرون بیشتر بوده اما شدت علائم ابتلا به آن در مقایسه با اُمیکرون خفیف‌تر است. در […]

جدول «میزان پروتئین» مواد غذایی و عدم تطابق وزن خوراکی‌ها با حجم پروتئین

دو هفته قبل به موضوع مهم «میزان پروتئین مورد نیاز» و اشتباه‌های رایج در مورد آن پرداختیم. اما اکنون نوبت بخش دوم داستان است: اینکه در هر ماده غذایی چه میزان پروتئین وجود دارد و چرا اغلب افراد در این مورد دچار اشتباه می‌شوند؟ اکثر افراد تصور می‌کنند مثلا ۱۰۰ گرم سینه پخته مرغ دارای […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
لوگو انجمن پزشکان عمومی کرمان
انجمن پزشکان عمومی کرمان
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
لوگو انجمن پزشکان عمومی اردبیل
انجمن پزشکان عمومی اردبیل
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر