ترسیم «بزرگترین» نقشه سه‌بعدی از مغز و ارتباطات پیچیده‌ی آن
پژوهشگران توانسته‌اند بزرگترین نقشه‌ی سه‌بعدی از مغز و فعالیتش را ترسیم کنند. البته وقتی صحبت از «بزرگترین» نقشه می‌شود، این تصور پیش می‌آید که نقشه‌ی سه بعدی تمام مغز ترسیم شده، ولی ساختار مغز بسیار پیچیده‌تر از توانایی‌های فناوری‌‌های فعلی است.
در نتیجه بزرگترین نقشه‌ی فعلی ما، فقط حاوی اطلاعات اسکن «یک میلی‌متر مکعب» از مغز موش است! جالب است بدانید که در همین فضای کوچک هم بیش از ۲۰۰ هزار سلول مغز وجود داشته که حدود ۸۲ هزارتای آنها از نوع نورون هستند.
به‌نظر باورنکردنی است، اما در همین یک میلی‌متر مکعب، بیشتر از ۵۰۰ میلیون سیناپس وجود داشته که محل اتصال سلول‌های عصبی (نورون‌ها) به‌شمار می‌آیند. هر سلول عصبی می‌تواند چندین‌هزار اتصال با سلول‌های اطرافش داشته باشد و این یکی از دلایل پیچیدگی و توانایی‌های خارق‌العاده‌ی مغز است.
ارتباطات میان سلول‌های مغز چیزی شبیه به سیم‌کشی برق است و در ترسیم همین یک میلی‌متر مکعب، مشخص شده که طول این سیم کشی‌ها بیش از ۴ کیلومتر است.
جالب است بدانید قبلا نقشه‌ی یک میلی‌متر مکعبی از مغز انسان هم تهیه شده بود که در آن ۱۶ هزار نورون و ۱۵۰ میلیون سیناپس وجود داشت. اما نقشه‌ی تازه، از بخش «بینایی» مغز موش انجام شده که تراکم بیشتری دارد.
ضمنا یک بخش مهم پژوهش این بوده که روی مغز موش زنده و بیدار انجام شده و در آن «فعالیت» سلول‌های مغزی هم ثبت شده. چیزی که تا به حال در این ابعاد بزرگ انجام نشده بود.
بامزه اینجا است که جهت ثبت فعالیت‌های مغز، برای موشها فیلم سینمایی پخش کرده‌اند که یکی از آنها ماتریکس بوده! جمع‌بندی اطلاعات هم با کمک هوش مصنوعی انجام شده.
https://www.nature.com/articles/s41586-025-08790-w/figures/1
)
