کاربردهای نوین و چالش‌های بالینی کتامین در روان‌پزشکی و اعتیاد
کتامین ابتدا به‌عنوان یک داروی بیهوشی معرفی شد که روی گیرنده‌های NMDA در مغز اثر می‌گذارد. این گیرنده‌ها نقش مهمی در فرآیندهای یادگیری، حافظه و انعطاف‌پذیری مغز دارند. وقتی کتامین این گیرنده‌ها را مسدود می‌کند، در کوتاه‌مدت ممکن است باعث حالاتی مانند جدا شدن از واقعیت یا توهم شود. اما در بلندمدت و در دوزهای پایین، می‌تواند تأثیرات مثبتی هم به همراه داشته باشد؛ مانند افزایش انعطاف‌پذیری مغز. این یعنی مغز توانایی بیشتری در سازگاری با شرایط جدید پیدا می‌کند و می‌تواند ارتباطات عصبی تازه‌ای برای بهبود عملکرد خود و حتی درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی ایجاد کند.
با این حال، سوءمصرف کتامین ممکن است منجر به علائم جدی جسمی و روانی شود؛ از جمله آسیب به مثانه و مخاط بینی، کرامپ‌های دردناک موسوم به “K-cramps”، تمایل شدید به مصرف مجدد، خلق پایین، اضطراب و تحریک‌پذیری.
نکته نگران‌کننده اینجاست که افراد وابسته به کتامین به‌ندرت به دنبال درمان اعتیاد خود می‌روند. در یک پژوهش جدید که به‌تازگی منتشر شده، نظرسنجی گسترده‌ای از افراد مبتلا به اختلال مصرف کتامین (KUD) نشان داد که بسیاری از آنها علی‌رغم تجربه علائم جسمی جدی، به دنبال کمک یا درمان نمی‌روند.
از سوی دیگر، حتی زمانی که این افراد برای درمان مراجعه می‌کنند، بسیاری از پزشکان آگاهی کافی از این اختلال ندارند و در نتیجه، مراقبتی با اثربخشی بسیار پایین ارائه می‌دهند. این مطالعه همچنین علائم جدید و ناشناخته‌ای را در مورد ترک کتامین گزارش کرده که پیش‌تر کمتر شناخته شده بودند.
محقق ارشد این پژوهش در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحقیق ما نخستین مطالعه‌ای است که تجربه افرادی را که مقادیر بسیار بالایی کتامین مصرف می‌کنند بررسی کرده و نشان می‌دهد که سوءمصرف این ماده می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید جسمی شود.»
در نتیجه، اثرات مثبت کتامین فقط در شرایط کنترل‌شده و تحت نظارت پزشکی قابل انتظار است. مصرف خودسرانه یا دوزهای بالا نه تنها کمکی به بهبود نمی‌کند، بلکه ممکن است آسیب‌های جدی به مغز و بدن وارد کند.
در مجموع، کتامین نمونه‌ای واضح از ماده‌ای است که هم می‌تواند مفید باشد و هم خطرناک—بسته به نحوه استفاده. این مسئله ضرورت استفاده مسئولانه از داروها و پرهیز از مصرف خودسرانه را بیش از پیش برجسته می‌سازد.
https://www.medscape.com/viewarticle/treatment-ketamine-use-disorder-rarely-sought-2025a1000aq9
)
