۰۱ دی ۱۴۰۲ کمیل کلهری نیا

آیا «مغز» عامل اصلی ایجاد چاقی است؟

اضافه وزن و چاقی یک موضوع پیچیده و چند عاملی است. اما نتایج پژوهش‌های متعدد طی چند سال گذشته انگشت اتهام را بیش از پیش به سوی مغز نشانه گرفته است. چون این مغز است که به ما می‌گوید چه زمانی گرسنه هستیم و چه زمانی سیر شده‌ایم. همچنین، مغز بر رفتار غذایی ما هم تأثیر می‌گذارد. در افراد دچار اضافه وزن، این عملکرد به درستی کار نمی‌کند و سبب می‌شود که اشخاص بیش از حد غذا بخورند و نتوانند وزن خود را کاهش دهند. 

مغز ما یک ماشین پیچیده است که به طور مداوم در حال پردازش اطلاعات از اندام‌های بدن، هورمون‌ها و محیط اطراف است. این اطلاعات تعیین می‌کنند که چه زمانی احساس گرسنگی می‌کنیم، غذا چه حسی به ما می‌دهد و آیا بدن به اندازه کافی انرژی دریافت می‌کند یا بیش از حد آن را می‌سوزاند. اما در افراد دچار اضافه وزن، چیزی در این ماشین پیچیده درست کار نمی‌کند.

یک مطالعه در سال ۲۰۰۱ نشان داد که در افراد دچار اضافه وزن، گیرنده‌های دوپامین، ماده شیمیایی لذت‌بخش مغز، به درستی کار نمی‌کنند. به همین دلیل، آن‌ها برای رسیدن به همان احساس لذت، بی‌رویه غذا می‌خورند.

همچنین مطالعه دیگری نشان داد افراد دارای اضافه وزن ممکن است دوپامین زیادی داشته باشند. این مقدار زیاد، گیرنده‌ها را پر می‌کند و در نتیجه، لذت ناشی از خوردن غذا آن‌قدرها قابل توجه نیست. همچنین ممکن است مسیرهای ارتباطی روده و مغز که به ما احساس سیری می‌دهند، دچار اختلال باشند.

افراد لاغر بعد از غذا احساس سیری می‌کنند و مغزشان با کم کردن فعالیت در ۳۰ ناحیه، از جمله منطقه‌ی «میل و هوس» در مغز، به بدن می‌گوید وقت توقف و استراحت رسیده است. اما در افراد دچار اضافه وزن، این فرایند به کندی و ضعیف اتفاق می‌افتد. شاید ارتباط بین دستگاه گوارش و مغز برای تشخیص مواد مغذی در آن‌ها ضعیف‌تر است یا با تأخیر انجام می‌شود.

مطالعات جدید نشان می‌دهند که در افراد دچار اضافه وزن، مدار مرکز حافظه (هیپوکامپ) که به ناحیه‌ی کنترل اشتها (هیپوتالاموس) وصل می‌شود دچار اختلال است. این اختلال ممکن است باعث شود افراد چاق بعد از غذا احساس سیری نداشته باشند.

سیستم دیگری در مغز برای حفظ تعادل بلندمدت وزن یا «هومئوستازی» تلاش می‌کند. این سیستم مثل بخاریِ تنظیم‌کننده‌ی دما کار می‌کند و با احساس کمبود چربی، گرسنگی و خستگی را تحریک می‌کند.

هورمون لپتین که در سلول‌های چربی ساخته می‌شود، به هیپوتالاموس خبر می‌دهد که چقدر انرژی ذخیره داریم. در افراد دچار اضافه وزن، سطح لپتین بالا است، اما مغز آن را به درستی پردازش نمی‌کند. به همین دلیل، مغز فکر می‌کند بدن کمبود چربی دارد و اشتها را تحریک می‌کند.

جالب است بدانید ژن‌ها نیز نقش مهمی در تعیین وزن ما دارند. مطالعات نشان می‌دهند که ژن‌ها تا ۷۵ درصد تفاوت وزن افراد را توضیح می‌دهند.

اما ژن‌ها به تنهایی نمی‌توانند دلیل افزایش اضافه وزن در دهه‌های اخیر باشند. در گذشته، اضافه وزن به ندرت دیده می‌شد، اما امروزه در بسیاری از کشورها، اضافه وزن یک مشکل شایع است.

پس چه چیزی تغییر کرده است؟ یکی از تغییرات مهم، تغییر رژیم غذایی ما است. امروزه، غذاهای پُرکالری و فست‌فود‌ها بخش بزرگی از رژیم غذایی ما را تشکیل می‌دهند.

اینها حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است باعث اضافه وزن شوند:

  • روغن‌های هیدروژنه
  • شربت ذرت با فروکتوز بالا
  • طعم‌دهنده‌ها
  • امولسیفایرها 

    درمان‌های جدید اضافه وزن، که با هدف کاهش تمایل به غذا و افزایش احساس سیری طراحی شده‌اند، در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند. این داروها می‌توانند به افراد کمک کنند تا به طور متوسط ​​۱۵ درصد وزن‌شان را کم کنند.

البته، این داروها برای همه افراد مناسب نیستند و ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. با این حال، آنها می‌توانند گزینه مناسبی برای افرادی باشند که به روش‌های دیگر موفق به کاهش وزن نشده‌اند.

یک گروه از این داروها، مانند سماگولتاید (semaglutide)، ویگووی (Wegovy) یا تیرزپاتید هستند که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان اضافه وزن تأیید شده‌اند. این داروها با تقلید از هورمون GLP-1، به مغز می‌گوید که سیر شده‌اید. و البته قبلا در آپدیت ام دی در موردشان مفصل صحبت کرده‌ایم.

موج جدید درمان‌های اضافه وزن، نویدبخش نتایج امیدوارکننده‌ای است، اما نباید فراموش کرد که راهکار جامع مقابله با این معضل جهانی، فقط به فناوری‌های پیشرفته و داروها خلاصه نمی‌شود. توجه به عادات غذایی و تحرک بدنی، هنوز بخش‌های کلیدی و غیرقابل حذف در مسیر غلبه بر چاقی است.

https://www.webmd.com/obesity/news/20231215/what-causes-obesity-more-science-points-brain

مطالب مرتبط

چرا «تمرین‌های قدرتی» و «عضله سازی» بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامت‌تان انجام دهید؟

پادکست را می‌توانید در پلت‌فرم‌های زیر هم گوش کنید: ما برای مراقبت از سلامت‌مان ممکن است کارهای مختلفی انجام دهیم: مثلا رژیم غذایی سالمی داشته […]

تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند. جالب است بدانید اغلب این […]

آشنایی با مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از سرطان

پادکست را می‌توانید در پلت‌فرم‌های زیر هم گوش کنید: سالانه بیش از ۱۸ میلیون مورد جدید سرطان در دنیا رخ می‌دهد که سهم کشور ایران […]

راهنمای کامل مقدار پروتئین مورد نیاز برای افراد متفاوت

یک پرسش مهم: در رژیم غذایی‌ روزانه به چه میزان پروتئین نیاز داریم؟ اگر قبلا در این مورد تحقیق کرده ‌باشید، شاید این عدد به‌گوش‌تان خورده باشد که به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باید روزانه 0.8 گرم پروتئین مصرف کنیم. اما این عدد باعث سوتفاهم و اشتباهات زیادی شده و عدد منطقی کاملا متفاوت […]

راهکاری ساده برای یک مشکل پیچیده: دسته‌بندی چاقی به ۴ گروه اصلی

علت اضافه‌ وزن و چاقی در همه یکسان نیست و به همین خاطر یک روش خاص برای همه جواب نمی‌دهد. حالا محققان تلاش‌کرده‌اند دلایل آن را به چهار گروه اصلی تقسیم کنند تا بتوان برای هر شخص یک راه‌حل بهینه ارائه کرد. دسته‌بندی‌ها اصلی ارائه شده به این شرح است: ۱- مغز گرسنه:افرادی که مغزشان […]

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

مطالب داغ

سازمان بهداشت جهانی: از قند‌های مصنوعی برای کاهش وزن استفاده نکنید

برخی افراد با هدف کاهش وزن از قند‌های مصنوعی استفاده می‌کنند و مدت‌هاست در مورد مزایا و معایب استفاده از آنها  بحث و جدل زیادی وجود دارد. حالا سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل جدیدی منتشر کرده و در آن توصیه کرده از این قند‌ها با هدف کاهش وزن استفاده نشود. آنها می‌گویند بر اساس نتایج به‌دست […]

یافته‌های جدید در پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی با کمک ویتامین دی و امگا ۳

چند سال قبل نتایج یک پژوهش نشان داد که مصرف روزانه مکمل ویتامین دی و امگا ۳ احتمال بروز بیماری‌های خودایمنی را کاهش می‌دهد. اما پژوهشگران بعد از اتمام این مطالعه‌ی پنج ساله، به مدت دو سال هم شرکت‌کنندگان را دنبال کرده‌اند و به یافته‌های جالبی رسیده‌اند: مشخص شده اثرات محافظت کننده‌ی ویتامین دی بعد […]

آیا می‌توانیم از روی بوی افراد، سن‌شان را حدس بزنیم؟

از قدیم این اعتقاد وجود داشته که انسان‌ها می‌توانند از روی بوی افراد، سن‌شان را حدس بزنند و این موضوع به‌ویژه در مورد بوی افراد مُسن (به‌ویژه در فرهنگ ژاپنی‌ها) صادق است. حالا یک پژوهش جالب این موضوع را بررسی کرده است: آنها از داوطلبین در سه گروه سنی مختلف جوان (۲۰ الی ۳۰ ساله) […]

استرس چگونه به انتشار سرطان کمک می‌کند؟

می‌دانیم که استرس روی سلامت جسمانی‌ اثرات منفی متعددی برجای می‌گذارد و برای مثال مشخص شده استرس مزمن باعث بروز مشکلات قلبی، سردرد و اختلالات خواب می‌شود. حتی این نکته شناخته شده که استرس مزمن در بیماران مبتلا به سرطان سبب افزایش احتمال انتشار بیماری به دیگر نقاط بدن (متاستاز) می‌شود. اما علت چنین تاثیری […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

آشنایی با مهم‌ترین علائم و نشانه‌های ابتلا به ویروس کرونای JN.1

ویروس JN.1 کرونا با سرعت زیادی در حال انتشار است و به گفته متخصصین، علائم و نشانه‌های ابتلا به این ویروس تا حدی با دیگر واریانت‌ها کووید متفاوت است. به نظر می‌رسد که سرعت انتشار این ویروس از نوع اُمیکرون بیشتر بوده اما شدت علائم ابتلا به آن در مقایسه با اُمیکرون خفیف‌تر است. در […]

جدول «میزان پروتئین» مواد غذایی و عدم تطابق وزن خوراکی‌ها با حجم پروتئین

دو هفته قبل به موضوع مهم «میزان پروتئین مورد نیاز» و اشتباه‌های رایج در مورد آن پرداختیم. اما اکنون نوبت بخش دوم داستان است: اینکه در هر ماده غذایی چه میزان پروتئین وجود دارد و چرا اغلب افراد در این مورد دچار اشتباه می‌شوند؟ اکثر افراد تصور می‌کنند مثلا ۱۰۰ گرم سینه پخته مرغ دارای […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
لوگو انجمن پزشکان عمومی کرمان
انجمن پزشکان عمومی کرمان
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
لوگو انجمن پزشکان عمومی اردبیل
انجمن پزشکان عمومی اردبیل
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر