افزایش هشداردهنده‌ی ۱۲برابری اختلال مصرف مواد روان‌محرک در جوانان آمریکایی: وضعیت ما چطور است؟
طی روزهای اخیر، در مداسکیپ خلاصهٔ خبری از یک مطالعهٔ تازه منتشر شده در JAMA Psychiatry دربارهٔ افزایش نگران‌کننده‌ی اختلال مصرف مواد روان‌محرک (psychostimulants) در میان جوانان آمریکایی منتشر شده است.
در این مطالعه، روند حدود ۲۰ سالهٔ اختلال مصرف «روان‌محرک‌های غیرکوکائینی» بررسی شده و نشان داده شده که شیوع تشخیص این اختلال (use disorder) بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰ در میان افراد ۲۵ تا ۲۹ سالهٔ حدود «۱۲ برابر» و در گروه ۱۸ تا ۲۴ ساله حدود «۸ برابر» افزایش پیدا کرده است.
به‌طور کلی، روان‌محرک‌ها موادی مثل آمفتامین‌ها و مت‌آمفتامین‌ها را شامل می‌شوند و در معنای گسترده‌تر، کوکائین هم در این گروه قرار می‌گیرد؛ اما در این مطالعه تمرکز روی روان‌تحریک‌کننده‌های غیر کوکائینی بوده است. این مواد با افزایش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، در کوتاه‌مدت تمرکز، انرژی و احساس سرخوشی را بالا می‌برند؛ اما مصرف نادرست، مکرر و خارج از چارچوب درمانی آنها می‌تواند به مشکلات جدی روانی و جسمی منجر شود.
داده‌های این مطالعه که دوره‌ی ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰ را دربرمی‌گیرد، نشان می‌دهد نرخ اختلال مصرف این مواد در جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله با شیبی تند در حال افزایش است؛ در حالی‌که در نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ ساله، شیوع اختلال مصرف محرک‌ها در تمام این سال‌ها پایین و در حدود چند صدم درصد باقی مانده است، و در همین دوره، اختلال مصرف کوکائین در نوجوانان روند کاهشی داشته و در جوانان نسبتاً پایدار مانده است.
پژوهشگران معتقدند افزایش تشخیص اختلال مصرف روان‌محرک‌های غیرکوکائینی احتمالاً بازتاب ترکیبی از چند عامل است، از جمله:
- در دسترس‌تر شدن محرک‌های نسخه‌ای و غیرقانونی
- افزایش مصرف و سوءمصرف این داروها
- تشخیص و ثبت بهتر موارد در سیستم درمانی
در سال ۲۰۲۰، بخش قابل‌توجهی از افراد مبتلا به اختلال مصرف محرک، هم‌زمان یک تشخیص سلامت روان یا یک اختلال مصرف مادهٔ دیگر هم داشته‌اند؛ به‌طوری‌که طبق گزارش، بیشترِ آنها یا مشکل روان‌پزشکی دیگری داشته‌اند یا به مادهٔ دیگری (مثل کانابیس یا اوپیوئیدها) هم وابستگی پیدا کرده بودند. به‌طور کلی می‌دانیم که مصرف مزمن محرک‌ها می‌تواند با پیامدهای جسمانی جدی مثل افزایش فشار خون و مشکلات قلبی–عروقی نیز همراه باشد.
نکته‌ی مهم دیگر این است که داشتن تشخیص ADHD یا دریافت نسخهٔ داروی محرک، خطر ابتلا به اختلال مصرف محرک و کوکائین را چند برابر بالا می‌برد، اما طبق داده‌های همین مطالعه، اکثریت نوجوانان و جوانان مبتلا اصلاً تشخیص ADHD یا نسخهٔ محرک نداشته‌اند؛ بنابراین نمی‌توان این روند را فقط به درمان ADHD نسبت داد.
در نوجوانان، اختلال مصرف کانابیس شایع‌ترین نوع اختلال مصرف ماده گزارش شده و در جوانان ۲۵ تا ۲۹ ساله، اختلال مصرف اوپیوئیدها از همه شایع‌تر بوده است. این الگوی هم‌ابتلایی نشان می‌دهد که مصرف محرک‌ها اغلب در بستر مصرف چند ماده‌ای و مشکلات روان‌پزشکی دیگر رخ می‌دهد و به‌سختی می‌توان آن را به‌صورت منفرد دید.
نویسندگان گزارش تأکید می‌کنند که افزایش تشخیص اختلال مصرف محرک‌ها در سنین نوجوانی و جوانی لزوم توسعه و گسترش درمان‌های مبتنی بر شواهد را برجسته می‌کند. به‌طور معمول، چنین درمان‌هایی ترکیبی از دارو درمانی مناسب، مداخلات روان‌درمانی و مشاورهٔ تخصصی، و حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی است.
در مجموع، این روند نگران‌کننده می‌تواند پیامدهای قابل‌توجهی برای سلامت عمومی و بار وارد بر سیستم‌های بهداشتی و درمانی داشته باشد و نیازمند توجه جدی‌تر سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان حوزهٔ سلامت است تا استراتژی‌های موثرتری برای کاهش مصرف و پیشگیری از اعتیاد به این مواد طراحی و اجرا شود.
مترجم: با توجه به داده‌ها و گزارش‌های پراکنده‌ی داخلی و شباهت الگوهای مصرف در جمعیت جوان ایرانی و آمریکایی، هرچند آمار دقیق و قابل‌اتکایی در کشور در دسترس نیست، اما وقوع روندی مشابه و افزایش قابل‌توجه مصرف محرک‌ها در میان جوانان ایرانی نیز تا حد زیادی قابل پیش‌بینی است.
)
