هوش مصنوعی می‌تواند آنچه در ذهن انسان می‌گذرد را بخواند!
در یک مطالعه‌ی تازه که نتایج آن در ژورنال Nature منتشر شده، پژوهشگران توانسته‌اند با کمک هوش مصنوعی و اطلاعات به‌دست‌آمده از MRI عملکردی (fMRI)، آنچه را که یک فرد می‌بیند یا حتی تصور می‌کند، با دقت بالایی توصیف کنند.
شاید در نگاه اول شبیه فیلم‌های علمی‌ـ‌تخیلی به‌نظر برسد، اما واقعیت این است که دانشمندان یک گام دیگر به خواندن ذهن انسان نزدیک‌تر شده‌اند!
البته محققین بیش از یک دهه است که قادرند بر اساس فعالیت مغزی، حدس‌هایی درباره‌ی شنیده‌ها یا دیده‌های فرد بزنند، اما تلاش‌های قبلی بیشتر محدود به استخراج چند کلمه‌ی کلیدی بود.
مثلا اگر فردی ویدیویی از پریدن یک نفر از آبشار را تماشا می‌کرد، خروجی مدل فقط واژه‌هایی مثل «آب» و «ارتفاع» بود.
اما حالا شرایط تغییر کرده. در روش جدید، مدل هوش مصنوعی قادر است توصیف دقیق‌تری ارائه دهد. در مورد همان مثال، مدل پس از چند بار آزمون و خطا جمله‌ای با این مضمون تولید کرده: «شخصی از روی یک آبشار مرتفع واقع در دامنه‌ی کوه می‌پرد»!
برای آموزش مدل هوش مصنوعی، ابتدا بیش از ۲۰۰۰ ویدیوی دارای زیرنویس در اختیارش قرار گرفته است. این زیرنویس‌ها وقایع داخل ویدیو را شرح می‌دادند.
در ادامه، شش شرکت‌کننده این ویدیوها را تماشا کرده‌اند و هم‌زمان فعالیت مغزی‌شان با fMRI ثبت شده است. این اطلاعات، مواد اولیه‌ی آموزش مدل بوده‌اند.
سپس از شش نفر شرکت‌کننده خواستند که این ویدئوها را تماشا کرده و در حین تماشا، الگوهای فعالیت مغزشان را از طریق MRI عملکردی ثبت و برای آموزش، در اختیار مدل هوش مصنوعی قرار دادند.
پس از این دو مرحله آموزش، مدل هوش مصنوعیِ رمزگشا می‌توانست با دریافت اسکن مغزی جدیدِ یک فرد، آنچه را که آن فرد می‌بیند توصیف کند.
جالب‌تر اینکه از شرکت‌کنندگان خواسته شد برخی ویدیوهایی را که قبلا دیده بودند به یاد بیاورند. مدل حتی در این حالت هم توانست توصیف‌های دقیقی از خاطرات بازیابی‌شده تولید کند. این موضوع نشان می‌دهد که الگوی فعالیت مغز در زمان دیدن و به‌یادآوردن شباهت زیادی به‌هم دارد.
پژوهشگران می‌گویند در آینده این روش می‌تواند به افرادی که دچار اختلال گفتاری هستند کمک کند تا آنچه را که در ذهن دارند، اما نمی‌توانند بیان کنند، به دیگران منتقل نمایند.
اما همانطور که انتظار می‌رفت، این پیشرفت نگرانی‌هایی درباره‌ی حریم خصوصی هم به‌دنبال داشته. چون دسترسی به افکار و احساسات انسان می‌تواند پیامدهای اخلاقی مهمی داشته باشد.
با این حال محققان تأکید کرده‌اند که روش‌های فعلی‌شان تنها در شرایط خاص، کنترل‌شده، و با رضایت شرکت‌کنندگان و آن هم زیر دستگاه MRI استفاده شده‌اند و فعلاً قابلیت خواندن افکار افراد به‌صورت ناخواسته یا عمومی وجود ندارد.
)
