۲۶ بهمن ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

چرا خوراکی‌های «خوشحال کننده» در عمل خوشحال‌مان نمی‌کنند؟

گاهی اوقات وقتی زیر فشار و استرس هستیم، به خوردن غذا و به‌ویژه برخی خوراکی‌های خاص روی می‌آوریم که به‌اصطلاح ما را «خوشحال» می‌کنند. چیزهایی مانند پیتزا، مرغ سوخاری، بستنی، نوشابه، چیپس و…

همه می‌دانیم که مصرف این خوراکی‌ها برای «سلامت‌ جسم‌مان» خوب نیست. اما حداقل در آن لحظه حال «روان‌مان» را کمی بهتر می‌کنند و در زبان انگلیسی به آنها Comfort Foods گفته می‌شود.

اما در این میان یک نکته‌ی کلیدی وجود دارد که اغلب افراد نسبت به آن آگاهی ندارند: این خوراکی‌ها به ویژه اگر زیاد مصرف شوند، در عمل برای سلامت روان‌مان هم خوب نیستند!

حس و حال ما (Mood) روی انتخاب خوراکی‌هایمان تاثیر زیادی دارد و اگر حال‌مان خراب باشد، به انتخاب غذاهای ناسالم روی می‌آوریم که با لذت بیشتری همراه هستند. اما اینها با چند سازوکار مختلف علاوه بر جسم، به روان‌مان هم آسیب می‌زنند:

برخی افراد بعد از مصرف‌شان احساس شرم و بی‌اراده بودن می‌کنند که خودش سبب افزایش هورمون استرس می‌شود.

این خوراکی‌ها هم به خاطر نمک زیاد، چربی‌های ناسالم و قند بالا سبب افزایش التهاب، فشار خون و دیگر عوارض می‌شوند که اینها هم سبب افزایش ترشح هورمون کورتیزول می‌شوند که موجب افزایش استرس است.

از طرف دیگر اینها روی باکتری‌های مفید دستگاه گوارش هم تاثیر می‌گذارند و پژوهش‌ها نشان داده که مشکل در میکروبیوم روده با اُفت سلامت روان ما ارتباط دارد.

در نتیجه همانطور که می‌بینید، ممکن است این خوراکی‌ها در لحظه حال‌مان را بهتر کنند، اما خودشان در نهایت سبب افزایش استرس می‌شوند.

راهکار چیست؟
خیلی اوقات، حس گرسنگی ما به خاطر خالی بودن معده‌مان نیست و از مغزمان منشا می‌گیرد. در این شرایط می‌توان سراغ برخی فعالیت‌های جایگزین رفت که حال‌مان را بهتر ‌می‌کنند: گاهی اوقات پیاده روی، ورزش، گفتگو با یک دوست، نوشتن احساسات و مدیتیشن می‌توانند ذهن‌مان را آرام‌ کنند. اما انجام اینها روی کاغذ راحت است و در واقعیت ممکن است آن کاسه‌ی چیپس روی میز را ترجیح دهیم!

به همین خاطر متخصصین پیشنهاد می‌کنند برای چند روز احساسات خود‌تان را زیر نظر بگیرید و آنها را یادداشت کنید. هر کدام از ما یک الگوی رفتاری خاص خودمان را داریم که ناآگانه به آن عمل می‌کنیم.

به مدت سه روز تمام آنچه می‌خورید و می‌نوشید را یادداشت کنید و همراه با آن احساس آن لحظه را هم ثبت کنید. با این کار می‌فهمید که احساسات شما در چه اوقاتی از روز در تلاطم بیشتری است، واکنش شما نسبت به آنها چیست و چه جایگزینی می‌توانید برایش پیدا کنید.

بعد از پیدا کردن الگوی رفتاری‌، یک سری خوراکی‌های جایگزین سالم هم پیدا کنید و آنها را دم دست داشته باشید. برای مثال میوه‌ی خرد شده یا برخی اسنک‌های سالم.

در نهایت در مواقعی که تحت استرس هستید و می‌خواهید سراغ گزینه‌های ناسالم بروید، حداقل چند انتخاب سالم‌تر در اختیار دارید که از قبل به آنها فکر کرده‌اید.

در میان جایگزین‌های غیرخوراکی گفته شده هم لطفا پیاده روی را به طور خاص در نظر داشته باشید. چون به طرز قابل توجهی به بهبود حس و حال و انرژی‌مان کمک می‌کند و از حمله‌ی ما به بشقاب مرغ سوخاری جلوگیری خواهد کرد.

راستی دقت کرده‌اید که چقدر فروشگاه‌های «سوخاری کیلویی» در همه جا مثل قارچ ظاهر شده است؟

https://www.medscape.com/viewarticle/how-comfort-foods-affect-patients-mood-and-stress-levels-2025a10003si

مطالب مرتبط

چرا خاطرات جدید، خاطرات قبلی را پاک نمی‌کنند؟

تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا خاطرات جدید ما سبب پاک شدن قبلی‌ها نمی‌شوند؟ پژوهشگران در بررسی این موضوع، نکات جالبی را کشف کرده‌اند و به نظر می‌رسد که راز آن در خواب ما نهفته است. محققان علوم اعصاب از سال‌ها قبل فهمیده بودند که مغز ما هنگام خواب، تجربیات و […]

چرا «پیشگیری» از ابتلا به بیماری‌ها در ذهن‌مان اولویت ندارد؟

همه می‌دانیم مصرف قند و نمک برای سلامت‌مان خوب نیست، نباید دخانیات مصرف کنیم و ورزش مهم است. اما اغلب ما به این توصیه‌ها عمل نمی‌کنیم!چرا با وجود داشتن «آگاهی»، در عمل جور دیگری رفتار می‌کنیم؟ مغز ما هم فریبکار است و هم برخی تنظیماتش برای دنیای فعلی مناسب نیست و متاسفانه سرعت آپدیت سیستم‌عاملش […]

چگونه با یک تمرین ورزشی در وقت‌مان صرفه‌جویی و قلب‌مان را ۲۰ سال جوان‌تر کنیم؟

پادکست را می‌توانید در پلت‌فرم‌های زیر هم گوش کنید: به‌نظر شما راهی وجود دارد که بتوانیم در حداقل زمان ممکن، بیشترین بهره را از ورزش […]

چرا «تمرین‌های قدرتی» و «عضله سازی» بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامت‌تان انجام دهید؟

پادکست را می‌توانید در پلت‌فرم‌های زیر هم گوش کنید: ما برای مراقبت از سلامت‌مان ممکن است کارهای مختلفی انجام دهیم: مثلا رژیم غذایی سالمی داشته […]

چرا نمی‌توانیم از خوردن برخی خوراکی‌ها دست بکشیم؟

به این موضوع دقت کرده‌اید که وقتی شروع به خوردن برخی خوراکی‌ها می‌کنیم، دیگر نمی‌توانیم جلوی خودمان را بگیریم و دوست داریم مقادیر زیادی از آن خوراکی خاص را مصرف کنیم؟ برای این موضوع دلایل متعددی وجود دارد که برخی از آنها منشا روانی دارند، اما اکنون پژوهشگران یک علت «شیمیایی» هم برایش پیدا کرده‌اند. […]

آشنایی با مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از سرطان

پادکست را می‌توانید در پلت‌فرم‌های زیر هم گوش کنید: سالانه بیش از ۱۸ میلیون مورد جدید سرطان در دنیا رخ می‌دهد که سهم کشور ایران […]

مطالب داغ

احتمال پایش امواج مغزی (EEG) توسط ایرپادهای آینده اپل

شرکت اپل چند روز پیش یک پتنت (سند اختراع) جدید به ثبت رسانده که در آن هدفون‌های ایرپاد این شرکت امکان ثبت و تحلیل امواج مغزی (EEG) را خواهند داشت. هرگاه که فکر، حس یا حرکت می‌کنیم و یا خاطره‌ای را در ذهن‌مان مرور می‌کنیم، سلول‌های مغز ما فعالیت می‌کنند که نتیجه آن تولید پالس‌های […]

نوع جدیدی از دیابت معرفی شد: با «دیابت نوع ۵» آشنا شوید!

تاکنون، تنها دیابت نوع ۱ و نوع ۲ به‌عنوان انواع رسمی دیابت از سوی سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) شناخته شده بودند. اما حالا نوعی دیگر از دیابت که با سوءتغذیه مرتبط است، رسماً به‌عنوان «دیابت نوع ۵» طبقه‌بندی شده است. این شکل از دیابت، پیش‌تر هم مطرح شده بود و در […]

تایید واکسن RSV برای تزریق در دوران بارداری

همین سه ماه پیش بود که واکسن RSV (ویروس سین‌سیشیال تنفسی) برای افراد بالای ۶۰ سال تایید شد و اکنون شاهد تایید این واکسن برای مادران باردار هستیم تا از ابتلای نوزادان آنها پیشگیری شود. این واکسن بین هفته‌‌ی ۳۲ الی ۳۶ بارداری قابل تزریق است و تاثیر آن در جلوگیری از ابتلا به نوع […]

درگذشت دکتر جارویک مخترع نخستین قلب مصنوعی

روز گذشته دکتر رابرت جارویک در سن ۷۹ سالگی درگذشت. او بیشتر از اینکه پزشک باشد، یک مهندس بود که خدمت بزرگی به بشریت کرد. دکرت جارویک مخترع نخستین قلب مصنوعی دنیا بود. این قلب حدود ۴۲ سال قبل در بدن بارنی کلارک قرار گرفت که یک دندانپزشک بود. او به خاطر مشکل شدید قلبی […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

میزان مناسب و بهترین روش مصرف ویتامین D: روزانه؟ هفتگی یا ماهیانه؟

ویتامین D جزو ویتامین‌های مهمی است که کمبود آن در تمام دنیا شیوع بالایی دارد و پیش‌بینی می‌شود حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود آن دچار هستند. در اینجا می‌خواهیم به این نکته بپردازیم که بهترین روش مصرف مکمل ویتامین دی چگونه است و مقدار مناسبش چقدر است؟ اما پیش از شروع […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند. جالب است بدانید اغلب این […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر