۱۱ دی ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

آیا به درمان‌های واقعی با کمک «سلول‌های بنیادی» نزدیک شده‌ایم؟

سال‌ها است در مورد سلول‌های بنیادی و پتانسیل‌ آنها در درمان بیماری‌ها صحبت می‌شود و طی چند دهه‌ی گذشته پژوهش‌های زیادی هم در این مورد انجام شده.

این سلول‌ها در واقع مادر دیگر سلول‌ها هستند در تئوری می‌توانند تقریبا به همه چیز تبدیل شوند: مثلا سلول‌های استخوانی، عصبی، عضله و…

همین الان هم برخی درمان‌ها با کمک آنها در دسترس است و البته شیادی‌ها و درمان‌های تایید نشده‌ای هم وجود دارد که عملا تاثیر مثبت چندانی برای افراد به‌همراه ندارد و در بسیاری از آنها از انواعی از سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود که تبدیل به بافت جدید نمی‌شوند.

در سمت دیگر اما هم‌اکنون حداقل ۱۰۰ کارآزمایی بالینی معتبر بر روی این سلول‌ها در سراسر جهان در حال انجام است و در آنها تلاش می‌شود درمان‌هایی برای انواع مشکلات از جمله سرطان، دیابت، مشکلات قلبی، چشمی، آلزایمر و حتی صرع پیدا شود.

به همین خاطر بسیاری از پژوهشگران برجسته معتقدند بعد از سال‌ها پژوهش در این حوزه، به‌زودی شاهد در دسترس‌قرار گرفتن درمان‌های واقعی برای برخی مشکلات با کمک این سلول‌ها خواهیم بود.

در میان آنها پژوهش‌هایی که روی کنترل بیماری پارکینسون و برخی مشکلات چشمی انجام شده بسیار امیدوار‌کننده بوده. در مورد دیابت‌ هم پیشرفت‌های مهمی به‌دست آمده و همین چند ماه قبل در «آپدیت اِم دی» در مورد درمان «دیابت نوع ۱» با کمک سلول‌های بنیادی صحبت کردیم.

در مورد قلب هم اوضاع بد نیست، هرچند سرعت پیشرفت کند است: قلب انسان یک جور پمپ پیچیده است که از انواع مختلف سلول تشکیل شده و هر نوع آسیب، باید در همان نقطه‌ی خاص اصلاح شود. نخستین سلول‌های عضله‌ی قلب، با کمک سلول‌های بنیادی در سال ۲۰۰۲ تولید شد، اما پژوهشگران خیلی زود متوجه شدند با چالش‌های بسیار زیادی مواجه هستند. از آن زمان کارهای زیادی انجام شده و در دسترس قرار گرفتن درمان می‌تواند زندگی حدود ۶۴ میلیون انسان مبتلا به نارسایی قلبی را متحول کند.

گامی به سوی آینده‌ای روشن
سلول‌های بنیادی امیدواری‌های زیادی را در دل بیماران و پژوهشگران زنده‌ نگه داشته‌اند. اکنون بعد از چندین دهه پژوهش، به‌نظر می‌رسه به نقطه‌ای نزدیک شده‌ایم که درمان‌های مبتنی بر آنها در فاصله‌ای قابل دسترس قرار گرفته است.

https://www.nature.com/articles/d41586-024-04160-0

مطالب مرتبط

علم ژنتیک چگونه به حل جرم کمک می‌کند؟

استفاده از روش‌های علمی برای بررسی جرایم، قرن‌هاست که به حل پرونده‌ها کمک می‌کند. با این حال، پیشرفت‌های فناوری توالی‌یابی DNA طی چند دهه اخیر، منجر به افزایش چشمگیری در محکومیت و تبرئه بسیاری از افراد شده است. بیایید درباره در این مورد بیشتر بیاموزیم:مولکول DNA از چهار واحد تشکیل شده که نوکلئوتید نام دارند […]

برای نخستین بار در جهان: درمان دیابت نوع ۱ با کمک پیوند سلول‌های بنیادی؟

در یک رخداد فوق‌العاده، یک خانم ۲۵ ساله‌ی مبتلا به دیابت نوع ۱، بعد از دریافت نوع جدیدی از درمان دیگر نیازی به استفاده از انسولین ندارد. در روش جدید، سلول‌های بنیادی از بدن خود بیمار گرفته شده و پس از برنامه‌ریزی، تبدیل به سلول‌هایی می‌شوند که انسولین تولید می‌کنند. جالب‌تر اینکه پژوهشگران سلول‌ها را […]

انتقال دی اِن اِی از میتوکندری به هسته سلول‌های عصبی در مغز: اینجا چه خبر است!؟

محققان دانشگاه کلمبیا در پژوهشی نشان دادند که میتوکندری‌های سلول‌های مغز انسان، دی ان ای خود را به داخل هسته‌ی سلول پرتاب می‌کنند و این دی ان ای، وارد کروموزوم‌های هسته‌ی سلول می‌شود. به‌نظر می‌رسد که ورود این دی ان ای به داخل هسته و ترکیب شدن آن با کروموزوم‌ها می‌تواند آسیب‌زا باشد، چرا که […]

شکسته‌شدن رکورد بیشترین میزان دی‌اِن‌اِی در میان موجودات زنده

اطلاعات ژنتیکی تمام موجودات زنده در دی‌اِن‌اِی (DNA) آنها نگهداری می‌شود و برخی افراد تصور می‌کنند هر چه یک موجود زنده پیچیده‌تر باشد، مقدار دی‌اِن‌اِی بیشتری دارد. حالا بد نیست با این گیاه کوچک آشنا شوید که رکوردهای قبلی بیشترین میزان دی‌اِن‌اِی را در میان تمام موجودات زنده شکسته است. اگر دی‌اِن‌اِی این گیاه را […]

تولید جنین موش شش پا در آزمایشگاه

تصویر سمت چپ جنین یک موش طبیعی است. تصویر سمت راست هم جنین یک موش است، با این تفاوت که ۶ پا دارد و عجیب‌تر اینکه دو پای اضافی به جای اندام‌های تناسلی حیوان رشد کرده‌اند! محققان این موش دستکاری‌شده‌ی ژنتیکی را در فرایند مطالعه‌شان روی ساختار سه‌بعدی «دی اِن اِی» به‌وجود آورده‌اند. آنها متوجه‌ […]

آیا DNA غذای پخته شده در دمای بالا به سلول‌های ما آسیب می‌زند؟

این نکته از سال‌ها پیش شناخته شده که پختن غذا در دمای بالا می‌تواند اثرات سرطان‌زایی داشته باشد. علت آن هم برخی مولکول‌هایی است که در دمای بالا تولید می‌شوند و می‌توانند به صورت بالقوه احتمال بروز سرطان را افزایش دهند. حالا پژوهشگران از یک زاویه دیگر هم به موضوع نگاه کرده‌اند: آیا DNA موجود […]

مطالب داغ

اثر معکوس مصرف ماری‌ جوانا و تنباکو روی کاهش درد

استفاده از ماری‌جوانا برای کنترل دردهای مزمن در برخی کشورها و به‌ویژه آمریکا افزایش قابل توجهی پیدا کرده و بسیاری از مصرف‌کنندگان، همراه با آن از تنباکو (مثلا سیگار) هم استفاده می‌کنند. حالا نتیجه‌ی یک پژوهش بزرگ نشان داده که مصرف همزمان ماری‌جوانا و تنباکو احتمال افزایش شدت درد را بیش از دو برابر می‌کند! […]

آیا آبسه‌های چرکی کبد با ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش مرتبط هستند؟

مطالعات آسیایی پیشنهاد می‌کنند که آبسه چرکی کبد با سرطان روده بزرگ همراهی دارد. چنین مطالعاتی در خارج از آسیا کمتر انجام شده است. در یک مطالعه گذشته نگر ۱۰ ساله در ۱۲۰ بیمارستان در آمریکا بروز سرطان روده بزرگ در ۸۰۰۰ بیمار مبتلا به آبسه کبد طی ۶ ماه پیگیری، ۴ برابر بیشتر از […]

پنگوئنی که با چرت‌های ۴ ثانیه‌ای زنده می‌ماند!

می‌دانیم چُرت‌زدن (اگر به درستی انجام شود) برایمان خوب است و حیوانات هم به‌فور از چرت‌ می‌زنند و این رفتار به‌ویژه در پرندگان بیشتر است. اما حالا پژوهشگران متوجه شده‌اند که نوعی پنگوئن در این مهارت یک سروگردن بالاتر از دیگران قرار دارد. مشخص شده پنگوئن‌های خانواده Chinstrap از چرت‌های کوتاه ۴ ثانیه‌ای بهره می‌گیرند […]

یک داروی رقیق‌کننده‌ی خون برای کمک به درمان زهر مار کبرا

هر سال حدود ۱۳۸ هزار نفر در سراسر جهان به خاطر نیش مار جان خودشان را از دست می‌دهند و حدود ۴۰۰ هزار نفر دیگر هم در اثر نیش مار دچار عوارض جدی می‌شوند. این عوارض به خاطر واقعه‌ای به نام «نکروز بافتی» است که در آن بافت اندام‌های مورد گزش، از بین می‌رود و […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

میزان مناسب و بهترین روش مصرف ویتامین D: روزانه؟ هفتگی یا ماهیانه؟

ویتامین D جزو ویتامین‌های مهمی است که کمبود آن در تمام دنیا شیوع بالایی دارد و پیش‌بینی می‌شود حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود آن دچار هستند. در اینجا می‌خواهیم به این نکته بپردازیم که بهترین روش مصرف مکمل ویتامین دی چگونه است و مقدار مناسبش چقدر است؟ اما پیش از شروع […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند. جالب است بدانید اغلب این […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر