۱۷ مهر ۱۴۰۳ دکتر علی‌اصغر هنرمند

اهدای جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴ به کاشفین MicroRNA: این مولکول کوچک چه می‌کند؟

روز گذشته اعلام شد که پروفسور ویکتور امبروس ۷۰ ساله و پروفسور گری راوکون ۷۲ ساله برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۴ شده‌اند. آنها در دهه ۸۰ میلادی، مولکول کوچکی به نام MicroRNA را کشف کردند که در عملکرد ژن‌ها نقش کلیدی دارد. در دوران کرونا نام mRNA بر سر زبان‌ها افتاد، اما این یکی با آن متفاوت است و کارش متوقف کردن عملکرد mRNA است!

آنها پژوهش‌های خودشان را روی نوعی نماتد (یک جور کرم لوله‌ای) انجام می‌دادند و ابتدا تصور بر این بود که MicroRNA فقط در این موجودات وجود دارند. اما چند سال بعد مشخص شد که آنها در دیگر موجودات از جمله انسان‌ها حاضر هستند و تا به حال بیش از ۲۰۰۰ نوع آن در انسان کشف شده!

این مولکول‌های کوچک، فعالیت‌ ژن‌ها را کنترل می‌کنند و در ادامه مشخص شد بسیاری از ژن‌ها توسط بیش از یک نوع MicroRNA کنترل می‌شوند و اینها به‌نوعی کار خاموش و روشن‌ کردن ژن‌‌ها را انجام می‌دهند.

سال ۲۰۰۲ برای نخستین بار مشخص شد که وجود ایراد در برخی از microRNA‌ها خودش می‌تواند دلیل بعضی بیماری‌ها باشد و برای مثال اکنون می‌دانیم که برخی از انواع سرطان خون به خاطر نقص در این مولکول‌ها ایجاد می‌شود.

کشف آنها سبب شد که بتوانیم یکی از فرایند‌های مهم ابراز ژن‌ها را درک کنیم. پژوهش‌های متعددی که در ادامه انجام شد، نشان داد این مولکول‌های کوچک در تکامل موجودات زنده‌ی نقش کلیدی داشته‌اند.

به این موضوع فکر کنید که در بدن ما سلول‌های بسیار متنوعی با عملکرد‌های گوناگون وجود دارد: برای مثال عملکرد سلول عصبی مغز انسان با سلول قلب و کبد بسیار متفاوت است. در حالی که همه آنها حاوی یک کد ژنتیکی «مشترک» هستند. چیزی که عملکرد آنها را متفاوت می‌کند، خاموش و روشن شدن ژن‌های مختلف در آنها است که توسط microRNA کنترل می‌شود.

هنوز دانش ما نسبت به microRNA‌ها محدودیت‌های زیادی دارد، اما محققان امیدوارند روزی بتوانند از آنها در کنترل و درمان بیماری‌ها استفاده کنند.

پروفسور امبروس استاد دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست و پروفسور راوکون هم استاد دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد است.

https://www.nature.com/articles/d41586-024-03212-9

https://theconversation.com/microrna-is-the-nobel-winning-master-regulator-of-the-genome-researchers-are-learning-to-treat-disease-by-harnessing-how-it-controls-genes-240741

مطالب مرتبط

علم ژنتیک چگونه به حل جرم کمک می‌کند؟

استفاده از روش‌های علمی برای بررسی جرایم، قرن‌هاست که به حل پرونده‌ها کمک می‌کند. با این حال، پیشرفت‌های فناوری توالی‌یابی DNA طی چند دهه اخیر، منجر به افزایش چشمگیری در محکومیت و تبرئه بسیاری از افراد شده است. بیایید درباره در این مورد بیشتر بیاموزیم:مولکول DNA از چهار واحد تشکیل شده که نوکلئوتید نام دارند […]

آشنایی با «پروژه‌ی ژنوم» یکی از مهم‌ترین پروژه‌های علمی تاریخ بشر و برخی مفاهیم اولیه

در سال ۱۹۹۰ میلادی پروژه‌ای بزرگ با هدف تعیین توالی ماده‌ی ژنتیک (ژنوم) انسان و با تلاش دانشمندان سراسر جهان شروع شد و بعد از ۱۳ سال تلاش مستمر، در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید. نتیجه‌ی این پروژه، تعیین توالی ۹۰ درصد از ژنوم انسان بود که دستاوردی بزرگ در جهت شناخت ماهیت ژنتیکی انسان […]

کشف سازوکاری تازه در ایجاد میگرن: آیا سردرد هشداری برای استراحت است؟

احتمالا می‌دانید که خود مغز دارای گیرنده درد نیست. پس وقتی که دچار میگرن می‌شویم، چه اتفاقی رخ می‌دهد که احساس درد می‌کنیم؟ در این مورد نظریات مختلفی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین آنها نقش عصب سه‌شاخه (گانگلیون تری ژمینال) است که بخش مهمی از سر انسان را عصب دهی می‌کند و می‌دانیم که در […]

اعطای نوبل پزشکی به محققان سازنده واکسن mRNA

ساعاتی قبل برندگان نوبل پزشکی سال ۲۰۲۳ اعلام شدند و «کاتالین کاریکو» و «درو وایسمن» به خاطر کار روی واکسن‌های بر پایه mRNA برندگان این جایزه شدند. پژوهش‌های آنها سبب شد که واکسن کووید۱۹ بسیار سریع ساخته شود و البته به زودی شاهد انواع زیادی از واکسن‌ها بر پایه این فناوری خواهیم بود. واکسن‌های قبلی […]

یک گام دیگر به سوی دیجیتالی شدن حس بویایی با کمک هوش مصنوعی

«بویایی» یکی از پیچیده‌ترین حس‌های موجودات زنده به حساب می‌آید و سال‌ها است رمزگشایی از نحوه عملکرد آن مورد توجه پژوهشگران بوده. یکی از پرسش‌های مهم هم این است که ملکول‌های شیمیایی چگونه در مغز تفسیر می‌شوند؟ چطور یک ملکول‌ را به یک بوی خاص نسبت می‌دهیم و یک ملکول‌ دیگر را به چیز دیگری […]

تاثیر منفی کسب جایزه نوبل روی بهره‌وری!

این از آن پژوهش‌های جالب و متفاوت است: برندگان جایزه نوبل را بررسی کرده‌اند و معلوم شده بخش قابل توجهی از آنها بعد از کسب جایزه، در پیشرفت‌های علمی‌شان اُفت داشته‌اند. این پژوهش روی برندگان نوبل در شاخه‌های پزشکی و فیزیولوژی بین سال های ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰ انجام شده و سه شاخص علمی مهم در […]

مطالب داغ

آشنایی با علائم هشدار پیش از بروز ایست قلبی

پژوهشگران می‌گویند ۵۰ درصد افرادی که دچار ایست قلبی می‌شوند، از ۲۴ ساعت قبل دچار برخی علائم هشدار دهنده هستند که معمولا نادیده گرفته می‌شوند. ضمن اینکه نتیجه بررسی آنها نشان داده این علائم در زنان و مردان متفاوت است. به نظر می‌رسد علامت هشدار اصلی در خانم‌ها ایجاد «احساس تنگی نفس» است و در […]

تاثیر «تائورین» روی ارتقای سلامت، حافظه و افزایش طول عمر

تائورین (Taurine) یک اسید آمینه‌ است که به طور طبیعی در گوشت قرمز و ماهی یافت می‌شود و البته به صورت مکمل هم به‌فروش می‌رسد. قبلا در مورد اثرات مفید این ماده روی سلامت و افزایش طول عمر تحقیقات متعددی انجام شده بود و اکنون یک پژوهش مهم دیگر روی آن تاکید کرده است. این […]

راهکار متفاوت واکسن mRNA برای سرطان ریه

نخستین واکسن ساخته‌ شده با فناوری mRNA برای سرطان ریه وارد فاز نخست مطالعات بالینی شده است. این واکسن که BNT116 نام دارد توسط شرکت داروسازی BioNTech ساخته شده و البته کارش پیشگیری از ابتلا به سرطان نیست و با هدف «درمان» مبتلایان non-small-cell lung cancer ساخته شده است. به‌نظر می‌رسد این واکسن هم در […]

کشف یک علت تازه برای ایجاد «آسیب ریه» در بیماری آسم

پژوهشگران می‌گویند عامل جدیدی پیدا کرده‌اند که علت بسیاری از عوارض مخرب بیماری آسم به‌حساب می‌آید. تحقیقات آنها نشان می دهد که در هنگام حمله آسم، سلول های پوشاننده راه‌های هوایی تحت فشار قرار گرفته و از بین می‌روند. بنابراین اگر به جای درمان آسیب، داروهایی بتوانند از این فرآیند تخریب سلول‌های پوششی جلوگیری کنند، […]

مطالب پربازدید

آیا تیرزپاتید (Tirzepatide) در درمان چاقی یک انقلاب ایجاد می‌کند؟

این روزها داروهای کاهش وزنی که با اثر روی گیرنده GLP1 عمل می‌کنند، طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و سماگلوتید (semaglutide) در خط مقدم آنها است. حالا یک داروی دیگر به نام تیرزپاتید (Tirzepatide) هم احتمالا به لیست داروهای لاغری اضافه خواهد شد و این یکی حتی از سماگلوتید هم بهتر عمل می‌کند. این دارو در […]

تایید داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا

اواخر اردیبهشت از نتایج قابل توجه داروی تیرزپاتید (Tirzepatide) در کاهش وزن صحبت کردیم. حالا سرانجام استفاده از این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای دو گروه از افراد مورد تایید قرار گرفته است: ۱- افراد چاق (دارای BMI بالای ۳۰)
۲- افرادی که دارای اضافه وزن هستند (BMI بالای ۲۷) و یکی از […]

میزان مناسب و بهترین روش مصرف ویتامین D: روزانه؟ هفتگی یا ماهیانه؟

ویتامین D جزو ویتامین‌های مهمی است که کمبود آن در تمام دنیا شیوع بالایی دارد و پیش‌بینی می‌شود حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود آن دچار هستند. در اینجا می‌خواهیم به این نکته بپردازیم که بهترین روش مصرف مکمل ویتامین دی چگونه است و مقدار مناسبش چقدر است؟ اما پیش از شروع […]

تیرزپاتید، ویگووی، ویکتوزا و… پاسخ به پرسش‌های رایج در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن GLP1

قبلا در «آپدیت ام دی» در مورد داروهای لاغری و کاهش وزن زیاد صحبت کرده‌ایم. در میان آنها یک دسته دارویی خاص طی چند سال گذشته محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. اینها جزو یک کلاس دارویی به نام «آگونیست گیرنده پپتید شبه گلوکاگون ۱» یا به طور خلاصه «آگونیست GLP1» هستند. جالب است بدانید اغلب این […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر