۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ دکتر علی‌اصغر هنرمند

تخمدان‌ها و رازهای پنهان پیری

امیلی مولین در مقاله‌ای عالی در نشریه وایرد به ارتباط تخمدان‌ها و فرایند پیری پرداخته که به‌نظرم بد نیست خلاصه‌ای از آن را با شما به‌اشتراک بگذارم:

تخمدان‌ها یک جور ماشین زمان به حساب می‌آیند. چون انگار به آینده سفر می‌کنند و خیلی زودتر از بقیه اندام‌های بدن به سن پیری می‌رسند. هنگام تولد، هر تخمدان حاوی حدود یک میلیون فولیکول است که در واقع تخمک‌های نارس به حساب می‌آیند.

تا رسیدن به دوران بلوغ، بسیاری از آنها از بین می‌روند و فقط حدود ۳۰۰ هزار عدد باقی می‌مانند که تا ۴۰ سالگی اکثرشان نابود شده‌اند. در سن ۵۱ سالگی که سن متوسط یائسگی (در کشور آمریکا) است تقریبا چیزی باقی نمانده.

بد نیست بدانید که انسان‌ها در این موضوع تقریبا منحصر‌به‌فرد هستند. همه پستانداران تا پایان عمرشان امکان بارداری دارند و فقط انسان و چند نوع خاص نهنگ دچار یائسگی می‌شوند.

یائسگی با کاهش برخی هورمون‌ها همراه است و عوارض متعددی در بدن ایجاد می‌کند. استخوان‌ها کمی شکننده‌تر می‌شوند، سرعت متابولیسم کاهش می‌یابد و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، سکته مغزی و دمانس افزایش پیدا می‌کند.

جالب است بدانید نشان داده شده خانم‌هایی که زمان یائسگی دیرتری دارند و تخمدان‌های آنها به مدت طولانی‌تری کار می‌کنند، نسبت به دیگران عمر طولانی‌تری دارند.

قبلا در مورد حوزه تخصصی طول عمر با نام longevity صحبت کرده‌ایم. اما خوب است بدانید که یک حوزه تخصصی دیگر به نام «طول عمر باروری» یا همان reproductive longevity نیز طی چند سال اخیر در حال توسعه است که روی همین موضوع به صورت تخصصی کار می‌کند.

هدف این است که بفهمیم چگونه با افزایش عملکرد تخمدان‌ها می‌توانیم سال‌های باروری و همینطور دوران جوانی و طول عمر را افزایش دهیم. از سال ۲۰۱۸ چند مرکز تحقیقاتی با بودجه‌های چند میلیون دلاری هم برای آن تاسیس شده است.

در پژوهش‌های چند سال گذشته معلوم شده یک پروتئین خاص به نام mTOR در تخمدان‌ها نسبت به دیگر نقاط بدن بسیار فعال‌تر است و ارتباط این پروتئین با بروز سرطان و پیری شناخته شده. ضمنا مشخص شده که از کار انداختن این پروتئین در موش‌ها و مگس‌ها سبب افزایش طول عمرشان می‌شود.

اکنون محققان در حال کار روی این ایده هستند که شاید بتوان با از کار انداختن mTOR در تخمدان‌ها فرایند پیر شدن سریع آنها را متوقف کرد. برای این کار دارویی هم وجود دارد و هم اکنون یک پروژه تحقیقاتی با حضور خانم‌های داوطلب در حال اجرا است که می‌توانید آن را اینجا ببینید:
https://recruit.cumc.columbia.edu/studyinfopage/2464

پژوهشگران معتقدند سرعت بالای پیر شدن تخمدان سبب می‌شود که گزینه مناسبی برای تست داروهای ضد پیری باشد. البته اگر فیلم Old جناب «ام نایت شیامالان» را دیده باشید، بهتر متوجه منظورم می‌شوید!

در یک تحقیق جالب دیگر هم تخمدان‌های موش‌های جوان به موش‌های پیر پیوند زده شده و این کار سبب شده طول عمر آنها ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و سلامت قلب‌شان هم بیشتر شود. البته چون موش‌ها دچار یائسگی نمی‌شوند، نمی‌توان به نتایج آن اتکای زیادی داشت.

در انسان‌ها همین الان هم از «درمان جایگزینی هورمون» یا همان HRT در دوران یائسگی استفاده می‌شود. هدفش تامین استروژن و پروژسترونی است که تولیدشان در دوران یائسگی متوقف می‌شود. اما این کار برای برخی افراد عوارضی ایجاد می‌کند.

در عین حال هورمون‌های جایگزین، تمام مواد تولیدی تخمدان را تامین نمی‌کنند و به همین خاطر تاثیر کامل تخمدان واقعی را ندارند. اما در حال حاضر تنها گزینه در دسترس به حساب می‌آیند.

البته شاید بزرگ‌ترین سوال این باشد که اصلا چرا انسان‌ها دچار یائسگی می‌شوند؟ در این مورد هم یک تئوری تکاملی مهم به نام تئوری «مادربزرگ» وجود دارد که از دهه ۷۰ میلادی مطرح شده است:

بر اساس این نظریه، یائسگی سبب می‌شود انسان‌ها به مراقبت و تربیت نسل دوم خودشان کمک کنند و با این کار احتمال بقای خانواده‌شان افزایش پیدا می‌کند. جالب است بدانید که بررسی نهنگ‌های قاتل (که آنها هم دچار یائسگی می‌شوند) نشان داده که حضور مادربزرگ، احتمال بقای نوه را زیاد می‌کند.
https://www.wired.com/story/aging-menopause-longevity/

مطالب مرتبط

راهنمای کامل مقدار پروتئین مورد نیاز برای افراد متفاوت

یک پرسش مهم: در رژیم غذایی‌ روزانه به چه میزان پروتئین نیاز داریم؟ اگر قبلا در این مورد تحقیق کرده ‌باشید، شاید این عدد به‌گوش‌تان خورده باشد که به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باید روزانه 0.8 گرم پروتئین مصرف کنیم. اما این عدد باعث سوتفاهم و اشتباهات زیادی شده و عدد منطقی کاملا متفاوت […]

کاهش ۷۴ درصدی احتمال مرگ بر اثر سرطان پستان در صورت انجام ماموگرافی منظم

نتیجه این پژوهش را نشان تمام افرادی بدهید که ماموگرافی منظم طبق دستورالعمل‌های پزشکی را انجام نمی‌دهند: مشخص شده افرادی که طبق توصیه‌های پزشکی و به صورت منظم ماموگرافی انجام می‌دهند، در صورت تشخیص سرطان پستان به احتمال ۷۴ درصد کمتر از دیگر مبتلایان، جان خودشان را از دست می‌دهند. علتش هم واضح است: غربالگری […]

تصویر بند انگشتی
جبران کم‌خوابی با ورزش سنگین!

نتیجه یک پژوهش جذاب مدعی است که ورزش کردن می‌تواند برخی عوارض ناشی از کم خوابی را جبران کند.به این معنی که نشان داده شده افزایش فعالیت بدنی سبب می‌شود ریسک مرگ ناشی از کم خوابی یا پُرخوابی کاهش پیدا کند. قبلا نشان داده شده که کم خوابی و پرخوابی هر دو باعث کاهش طول […]

سازمان بهداشت جهانی: از قند‌های مصنوعی برای کاهش وزن استفاده نکنید

برخی افراد با هدف کاهش وزن از قند‌های مصنوعی استفاده می‌کنند و مدت‌هاست در مورد مزایا و معایب استفاده از آنها  بحث و جدل زیادی وجود دارد. حالا سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل جدیدی منتشر کرده و در آن توصیه کرده از این قند‌ها با هدف کاهش وزن استفاده نشود. آنها می‌گویند بر اساس نتایج به‌دست […]

مطالب داغ

تشخیص یک مورد ابتلا به نشانگان تنفسی خاورمیانه (MERS) در ابوظبی

سازمان جهانی بهداشت تایید کرده که یک مورد ابتلا به سندرم مرس (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus) در کشور ابوظبی در نزدیکی مرز عمان شناسایی شده است. گفته می‌شود که ۱۰۸ فرد مرتبط با این شخص مورد آزمایش قرار گرفته‌اند و تا به حال تست هیچ کدام مثبت نشده است. ضمنا به‌نظر می‌رسد شخص بیمار […]

آیا DNA غذای پخته شده در دمای بالا به سلول‌های ما آسیب می‌زند؟

این نکته از سال‌ها پیش شناخته شده که پختن غذا در دمای بالا می‌تواند اثرات سرطان‌زایی داشته باشد. علت آن هم برخی مولکول‌هایی است که در دمای بالا تولید می‌شوند و می‌توانند به صورت بالقوه احتمال بروز سرطان را افزایش دهند. حالا پژوهشگران از یک زاویه دیگر هم به موضوع نگاه کرده‌اند: آیا DNA موجود […]

تاثیر سروصداهای محیطی بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان روی شنوایی نوزادان داخل انکوباتور

۵۰ درصد کودکانی که به دلایل مختلف (مانند تولد زودهنگام، مشکلات تنفسی، زردی و…) در دستگاه انکوباتور نگهداری می‌شوند، در فرایند رشد و نمو‌شان علائمی از تاخیر رشد زبان‌آموزی دارند. حالا نتایج یک پژوهش تازه این احتمال را مطرح می‌کند که احتمالا سروصداهای محیطی و نوع طراحی انکوباتور سبب می‌شود که شنوایی نوزادان تحت تاثیر […]

بقای دو ساله‌ی کلیه پیوندی از خوک به میمون

همین شهریور ماه بود که در «آپدیت ام دی» گفتیم کلیه خوک به مدت ۶ هفته با موفقیت به انسان پیوند زده شد. اکنون در خبری تازه، یک تیم دیگر می‌گوید کلیه خوک را به میمون پیوند زده و این پیوند بیش از دو سال دوام آورده است. پژوهشگران می‌گویند این یک «مُهر تایید» مهم […]

با همکاری

پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت
لوگو انجمن پزشکان عمومی کرمان
انجمن پزشکان عمومی کرمان
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
معاونت آموزشی سازمان نظام پزشکی کل کشور
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
اداره کل آموزش همگانی جمعیت هلال احمر
لوگو انجمن پزشکان عمومی اردبیل
انجمن پزشکان عمومی اردبیل
X
آپدیت ام دی تازه‌های پزشکی از رفرنس‌های معتبر