چرا خاطرات جدید، خاطرات قبلی را پاک نمی‌کنند؟
تا به حال به این نکته فکر کرده‌اید که چرا خاطرات جدید ما سبب پاک شدن قبلی‌ها نمی‌شوند؟
پژوهشگران در بررسی این موضوع، نکات جالبی را کشف کرده‌اند و به نظر می‌رسد که راز آن در خواب ما نهفته است.
محققان علوم اعصاب از سال‌ها قبل فهمیده بودند که مغز ما هنگام خواب، تجربیات و رخدادهای طول روز را مرور می‌کند! یعنی در طول خواب یک جور بازپخش وقایع را تجربه می‌کنیم.
این بازپخش سبب ماندگاری خاطرات مهم می‌شود و آنها را به حافظه‌ی بلند مدت ارسال می‌کند.
حالا پژوهشگران یک مطالعه‌ی جالب روی موش‌ها انجام داده‌اند:
در محیط آزمایشگاه یک منبع خوراکی خوشمزه را در جایی پنهان کرده‌اند. موش‌ها بعد از مدتی جستجو، خوراکی را پیدا می‌کردند و می‌خوردند.
سپس در هنگام خواب، با یک تکنیک خاص به برخی از آنها نورهایی تابانده می‌شده که سبب می‌شد فرایند بازپخش خاطره در ذهن‌شان کمتر شود (یا رخ ندهد).
موش‌هایی که تحت تابش نور قرار گرفته بودند، در روز بعد جای خوراکی‌های پنهان شده را فراموش کرده بودند. به این معنی که پژوهشگران توانسته‌اند یک خاطره را از ذهن آنها پاک کنند! در حالی که گروه دیگر روز بعد مستقیما سراغ جای خوراکی‌ها می‌رفتند.
تاثیر اندازه‌ی مردمک چشم روی پردازش خاطرات
داستان هنوز تمام نشده و پژوهشگران یک کشف جالب دیگر هم داشته‌اند: در طول خواب، اندازه‌ی مردمک (با وجود بسته بودن چشم) ثابت نیست و آنها متوجه شده‌اند در برخی مواقع کوچک‌تر و برخی اوقات بزرگ‌تر است.
معلوم شده که کوچک و بزرگ بودن مردمک نشانه‌ای از دو فاز مختلف پردازشی در مغز است:
هنگامی که مردمک کوچک است، مغز در حال پردازش یا بازپخش خاطرات «جدید» است و هنگامی که بزرگ‌تر است به پردازش خاطرات «قدیمی‌تر» می‌پردازد.
پژوهشگران معتقدند این عملکرد پردازش دو مرحله‌ای، کلید اصلی ثبت خاطرات است و به مغز این امکان را می‌دهد تا در عین ذخیره سازی خاطرات جدید، مراقبت نگهداری خاطرات مهم قبلی هم باشد.
در واقع فرایند پردازش خاطرات جدید و قدیمی طی دو فاز متفاوت انجام می‌شود تا با هم تداخل پیدا نکنند.
این پژوهش البته روی موش‌ها انجام شده اما محققان حدس می‌زنند که فرایند پردازش خاطرات در دیگر پستانداران از جمله انسان هم کاملا مشابه باشد.
ضمنا آنها معتقدند که کشف جدید احتمالا برای پژوهشگران هوش مصنوعی هم جذاب است! چون برخی از مدل‌های هوش مصنوعی (شبکه‌های عصبی) بر پایه‌ی عملکرد سلول‌های عصبی انسان طراحی شده و در آنجا هم مشکل فراموشی وجود دارد. بنابراین احتمالا با استفاده از این تکنیک می‌توان آنها را هم بهینه کرد.
)
